Jo më depozita në pallate, ujë 24 orë në çezma deri në 2030

Në shtatë muajt e fundit, reforma në ujësjellësa ka ecur më shumë se sa në 32 vitet e tranzicionit të marra së bashku. Eshtë vendosur reduktimi i ujësjellësave që mbanin njerëzit e fushatave elektorale. Inxhinierët e ujit të bëhen gati se do thërriten në detyrë. Reforma e re ka parashikuar që shumë shpejt, në çezmat e shqiptarëve të ketë 24 orë ujë të pijshëm. Pasi të arrihet kjo, atëherë mund të flasim për rishikimin e çmimit. Por kjo, do të ndodhë shumë shpejt, drejtori i ri, premton me optimizëm se do t’ia dalë në reformën më të madhe të ndërmarrë nga qeveria shqiptare Uji është industri. Për të prodhuar një makinë përdoret një sasi më e madhe e ujit se sa do duhej për të mbushur një pishinë noti. Për çdo produkt që prodhohet nevojitet ujë. Disa industri shpenzojnë më shumë ujë se sa disa të tjera. 10 litra ujë përdoren për të prodhuar një fletë letre. 91 litra për të prodhuar 500 gram plasmasë. Këto janë të dhëna shkencore, por kur flasim për Shqipërinë, çdo gjë, të jep një pamje të ndryshme. Shqipëria është një nga vendet më të pasura në Europë për burimet ujore për frymë. Kapaciteti aktual i burimeve ujore të ujit të pijshëm të Shqipërisë e tejkalon me 3.1 herë nevojën që ka vendi për ujë. Por trashëgimia, keqadministrimi, indiferenca, abuzimi janë jashtëzakonisht të rënda dhe furnizimi me ujë i qytetarëve mbart ende probleme të mëdha. Edhe pse sistemi i sotëm i furnizimit me ujë të pijshëm prodhon 28% më shumë ujë, sesa është nevoja për furnizim, mbi 70 përqind e qytetarëve nuk furnizohet 24 orë në 24. Nga rreth 67% të prodhimit të ujit të pijshëm në vend nuk arkëtohen të ardhura, duke e rënduar çdo vit gjendjen financiare dhe duke rritur çdo vit humbjet. Më shumë se gjysma e humbjeve nuk janë teknike, por vetëm pasojë e keqadministrimit dhe e vjedhjes. Në këto kushte, 20% e kostove totale operative të sistemit janë të pambuluara nga të ardhurat që gjeneron sot sistemi. 900 milionë euro investime shtator 2013-nëntor 2021, performancë hiç Qeveria ka investuar në më shume se 8 vite një shifër rekord, rreth 900 milionë euro, por ndërkohë performanca e 61 ujësjellësave lë shumë për të dëshiruar. Investim madhor i 6 viteve më parë Ministria e Energjitikës dhe Infrastrukturës kërkoi një mendësi të hapur, me synimin kryesor ofrimin e një shërbimi më cilësor të ujit të pijshëm për qytetarët, pasi uji është një e drejtë mbi të gjitha dhe jo thjesht një shërbim si gjithë të tjerët. Ministrja Balluku u shpreh e sigurtë në nëntor 2021 se do gjenin një rrugë bashkëpunimi për t’i dhënë zgjidhje një problematike të trashëguar nga vitet 90-të të shekullit të kaluar. Tabela 1. Problematika e trashëguar Cilësia problematike e ujit të pijshëm në shumicën e 61 ujësjellësave, duke i detyruar qytetarët ta blejnë ujin që pijnë Mungesa e ujit të pijshëm Investime të hedhura dëm për shkak të mungesës së koordinimit mes strukturave bashkiake dhe atyre ne qeverine qendrore Borxhe shumë të mëdha, në nivele milionë dhe dhjetëra milionë euro, të akumuluara prej vitesh Mungesa e laboratorëve të duhur dhe laboratorë ekzistues pa pajisjet e domosdoshme Mungesa e një ekspertize të domosdoshme, e cila nuk gjendet në çdo bashki Në nëntor 2021, Ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku theksoi se, pavarësisht investimeve, performanca e ndërmarrjeve të Ujësjellës-Kanalizimeve është ende shumë larg asaj që pritet, ndaj reforma në këtë sektor është mëse e domosdoshme. Shumica e shoqërive të ujësjellësit në Shqipëri vijojnë të kenë performancë të ulët, si teknike, ashtu edhe financiare. Kjo ndikon në cilësinë e shërbimit për popullsinë dhe bizneset, si dhe pamundëson ofrimin e shërbimeve aty ku mungojnë, veçanërisht për popullsinë më të cënueshme në zonat periferike dhe rurale të vendit. Investim në ujësjellës në fshat Rreth 20% e popullsisë rurale sot nuk mbulohet nga rrjeti i tubacioneve të ujësjellësve. Shumica e shoqërive të ujësjellësve, 37 nga 58 prej tyre, varen thuajse tërësisht nga fondet e qeverisë qendrore. Sektori i ujësjellës-kanalizimeve ka nevojë për reformim lidhur me modelet e menaxhimit dhe organizimit, që do të mundësojë arritjen e synimeve kombëtare. “ Synimi ynë është që t’u ofrojmë qytetarëve tanë shërbim optimal dhe të jemi të drejtë me shërbimin që ofrojmë. Pra mos të kemi asnjë ambiguitet përsa i përket çmimit, përsa i përket orareve të shërbimit, apo gjithçka tjetër. Kjo është ajo çka na bashkon. Për të arritur qëllimin tonë ne na duhen aksione të përbashkëta dhe na duhet një mirëkuptim për të përmirësuar gjithçka që mundemi. Të gjithë së bashku të drejtuar nga ky qëllim që thamë, pra për të ofruar shërbim optimal për qytetarët në Republikën e Shqipërisë, ne do të duhet të angazhohemi sot që me shumë seriozitet do të ulemi dhe do të vazhdojmë punën që kemi nisur për reformën në sektorin e ujit ”, nënvizoi Ministrja Balluku në nëndor 2021. Emërimi që solli transformimin Klevis Jahaj u emërua Drejtor i Përgjithshëm në Agjencinë Kombëtare të Ujësjellës Kanalizimeve po në nëntor 2021. Në maj 2022, Ministria merr propozimin e detajuar nga AKUM, bazuar në një dokument të mëparshëm të qershorit 2021, për mënyrën e re të funksionimit të 61 ujësjellësave të bashkive, ku nga 58 shoqërive aksionere, vatra punësimesh me dhe pa kriter në duart e bashkive, me rroga të majme ose jo, me abuzime lokale e kombëtare, do të ketë tashmë e tutje vetëm 15 shoqëri rajonale, asambletë e të cilave, do të menaxhohen 51% nga Ministria e Infratrukturës dhe pjesa tjetër nga bashkitë dhe vetë këto shoqëri. U deshën pra 7 muaj që skema të ndryshojë, në përputhje me Strategjinë Kombëtare 2020-2030 të Menaxhimit të Ujit. Dhe kryesorja, qasja e duhur e drejtuesit të ri të AKUM, bindi jo vetëm qeverinë, por edhe donatorin kryesor, Bankën Botërore. Roli garantues dhe sigurues i Bankës Botërore Shqipëria do të përfitojë një mbështetje të konsiderueshme për reformimin e Sektorit të Ujit nëpërmjet një financimi nga Banka Botërore, që përfshin një hua prej 75 milionë USD dhe një grant prej 6,3 milionë USD, miratuar më 13 maj 2022 nga Bordi i Drejtorëve i Bankës Botërore. Kjo hua është pjesë e Programit Kombëtar prej 135 milionë $ për modernizimin e sektorit të ujësjellës-kanalizimeve në Shqipëri që bashkëfinancohet nga Qeveria e Shqipërisë. Granti financohet nga Sekretariati Shtetëror Zviceran për Çështjet Ekonomike (SECO) dhe do të menaxhohet nga Banka Botërore, sipas një njoftimi zyrtar për shtyp të saj. Programi synon përmirësimin e aktivitetit dhe gjendjes financiare të ndërmarrjeve të ujësjellës-kanalizimeve si dhe ofrimin e shërbimeve të përmirësuara të furnizimit me ujë në Shqipëri. Të rregullojmë institucionet që rregullojnë tubat! Emanuel Salinas, Menaxheri i Zyrës së Bankës Botërore për Shqipërinë, po më 13 maj 2022, cilësoi: “ Nevojiten ndryshime radikale për përmirësimin e cilësisë dhe qëndrueshmërisë së shërbimeve të furnimizimit me ujë. Ne përgëzojmë Qeverinë për angazhimin në reformimin e këtyre shërbimeve në Shqipëri. Banka Botërore do të mbështesë sektorin përmes një instrumenti novator financimi të quajtur Program për Rezultate. Kjo do të thotë që në vend që të sigurohen financime për infrastrukturën, të përqendrohemi në mbështetjen e reformës institucionale, ose siç e themi në mënyrë jozyrtare ‘në vend që të rregullojmë tubat, të rregullojmë institucionet që duhet të rregullojnë tubat’ .” Vetë Klevis Jahaj, në një takim me ujësjellësat e qarkut të Elbasanit, u shpreh se “ Ne vlerësojmë vështirësitë që ka ky proces në vetvete dhe administrimi i këtyre kompanive, por në të gjitha diskutimet dolën disa shqetësime që kemi, në diferencat që ka në strukturat, mënyrën e organizmit dhe funksionimit të ujësjellësave dhe në mënyrën e raportimit të të ardhurave të tyre. Unë do të përmend një fakt të thjeshtë. Në pjesën më të madhe të ujësjellësave, përveç Librazhdit, të gjithë të tjerët, matësat e ujit nuk janë fare të instaluar ose janë jashtë funksionit, çka bën që vlera e deklaruar e humbjeve, mund të jetë dhe më e lartë ”. Plani është ambicioz, por a do të çojë kjo në rritjen e çmimit të ujit të pijshëm për qytetarët, kur ata kanë ende depozita, poshtë apo mbi pallate? Klevis Jahaj thotë se AKUM kërkon fillimisht të zbatojë strategjinë për të dhënë cilësi, e më pas, kur kjo e fundit të jetë garantuar, mund të flitet për rritjen e çmimit, por asgjë nuk do të ndodhë pa garantuar qytetarët për 24 orë në 24 ujë të pijshëm në çezmat e tyre! Strategjia e Ujit 2020-2030 dhe plani i veprimit i AKUM parashikon ngritjen e laburatorëve që do të jenë në funksion përgjatë 24 orëve, për të kontrolluar çdo herë cilësinë e ujit. E jo vetëm kaq, por edhe depot e mëdha të ujit, të cilat më parë ruheshin nga njerëzit, dhe jo në mënyrën e duhur, do të kenë monitorim me kamera e sistem alarmi 24 orë. “ Ne dimë që ujësjellësa apo bashki me kapacitete të vogla nuk kanë mundësi të investojnë në laboratoret përkatëse. Një nga hapat që parashikohen në reformë është zgjerimi i laboratorëve aktualë në mënyrë që këto analiza të bëhen brenda standarteve të caktuara, 24 orë. Ne kemi parashikuar që në përgjithësi të gjithë depot të kenë sistem monitorimi me kamera dhe alarme. Aktualisht janë në dorë të njerëzve që rrisin edhe kostot e burimeve njerëzore. Reforma nis me procesin e riorganizimit dhe ka disa hapa të caktuara për të arritur aty ku duhet”, përfundon Jahaj. Epilog Përfundimisht, do të ketë reduktim të drejtorive që “fryheshin” me dhe pa kriter jo më nga sasia e ujit që mbërrinte nëpër depo, por nga burimet njerëzore që ujësjellësat i shfrytëzonin për qëllime elektorale. Njerëz që kurrë në jetën e tyre nuk e kanë njohur profesionin e hidraulikut, njerëz që nuk kishin qenë ndonjëherë inxhinierë, apo njerëz që nuk njihnin asgjë nga sektori i ujësjellës-kanalizimeve. Të gjithë, përpara fushatave elektorale gjenin një vend punësimi...në ujësjellësa. Ishin njerëz që firmosnin në bordero, dhe nuk dinin se ku ishin puset burimore, apo edhe kanalet e ujrave të zeza. Qeveria me vendimin e fundit të reformës më të madhe të ujit që është bërë në këto 30 vjet ka vendosur që gjithë këto abuzime të marrin fund. Ujësjellësat dhe kanalizimet kanë nevojë për profesionistë, për inxhinierë, për punonjës që njohin sitemin dhe jo vetëm. Të gjithë do të kalojnë në sitë me një “job description” për vendin e tyre dhe shkurtimet do të jenë në masë. Nuk mund të mendohet që në ujësjellësin e Pustecit, në një zonë periferike në Korçë, të ketë aq shumë njerëz të punësuar, sa të ardhurat e asaj zone, të mos plotësojnë rrogat e tyre, jo më të investimeve që do të kryhen në zonë. Ndaj, reforma e re parashikon ndryshimet rrënjësore. Me reformën e fundit të qeverisë për shpenzimet online, kushdo ka mundësi të shohë konsumin e vet të ujit të pijshëm kurdo që kjo reformë të mbarojë. Kushdo ka po aq mundësi, ta paguajë dhe ta kontrollojë online faturën e vet të shpenzimit për ujin e pijshëm. Jo vetëm kaq, por puset nga të cilat merret uji i pijshëm nuk do të jenë më në dorë të zotit, apo për to, të paguhen tendera të pafundëm kompanish private që marrin lekë nga buxheti i bashkive, apo nga i shtetit, sepse dikujt mund ti shkojë në mendje të intoksikojë ujin e pijshëm. Një sistem i kontrolluar kamerash, do të vendoset në çdo burim uji të pijshëm që mbush basenet. Dhe rastet e helmimeve, nuk presupozohet të ndodhin më, siç ishte rasti më i fundit që kemi ndeshur në Krujë, kur mbi 100 vetë u shtruan në spital brenda një dite për shkak të helmimit. Reforma e re, një ndër elementët inovatorë, ka pikërisht krijimin e një laburatori profesional, 24 orë në 24, që do të merret me kontrollin e mostrave të ujit nga i gjithë vendi. Ka kaq shumë burime ujore në Shqipëri. Por kemi kaq pak ujë në tubacionet tona për shkak të abuzimeve 30 vjeçare. Klevis Jahaj, drejtori i ri i AKUM vjen nga OSHEE. OSHEE është një histori suksesi për qeverinë e këtyre tetë viteve. Të gjithë kujtojnë qirinjtë që mbanin nëpër shtëpi në kohën kur ky shërbim drejtohej nga Andis Harasani. Sot, një defekt i vogël elektrik ndodh në Tiranë, dhe të gjithë vënë alarmin. Klevis Jahaj, ka qenë drejtor i OSHEE për Tiranën, ku, për energjinë elektrike, arkëtimet u rritën djeshëm, investimet u rritën si asnjëherë më parë, dhe humbjet në rrjet, për shkak të investimeve, u ulën ndjeshëm. Eksperiencën që ka marrë në OSHEE, inxhinieri i ri, do ta implementojë edhe në sektorin e ujit. Sepse ai e ka të qartë si operohet, me stafin, njerëzit, qeverinë e donatorët. Dhe këta të fundit janë disi të paqartë sesi do bëhet. Kur ka shumë projekte në tryezë, shumë strategji uji, shumë investime dhe borxhe në kurriz të shqiptarëve, drejtori i ri, me mbështetjen e qeverisë shqiptare, di ti negociojë. Ministrja Balluku i ka dhënë aksesin të kontaktojë me donatorët. Përfundimisht, nuk kemi më nevojë për lekë trajnimesh boshe që të na hartojnë strategjitë. Strategjitë se ku duhet të shkojmë i kemi të qarta. Nëse ka nevojë për investime, këto janë të domosdoshme vetëm në infrastrukturë. Këtë e di mirë Klevisi, dhe këtë u ka thënë donatorëve në takime bilaterale apo në takime të përbashkëta. Stop! Ujësjellës-Kanalizimet shqiptare nuk mund të shikohen më si një lopë që duhet mjelë nga të huajit. Ne ujin e kemi me shumicë vetë, dhe diellin e kemi po ashtu. Mjafton që gjejmë njerëzit e duhur që të punojnë me përkushtim për ti menaxhuar. Tashmë, jemi këtu. Pas miratimit të reformës së fundit nga qeveria, për shkurtimin e drejtorive të ujësjellësave dhe vendosjen e tyre nën administrimin e AKUM, do të duhet të presim disa muaj, për të parë sesi do të mund të aksesohen këto ndryshime me strukturat poshtë në bazë. Projektet kanë filluar të zbatohen. Shumë shpejt, do të kemi rezultatet e para. Nuk do të jetë e largët dita që në çezmat tona do të rrjedhë ujë i pijshëm dhe jo ujë depozitash. Nuk do të jetë e largët dita që në shtëpitë tona nuk do të blejmë ujë me bidona por do të hapim çezën e të mbushim gotën. Në disa rrethe, si në Korçë, kjo ka filluar të ndodhë, falë investimeve solide. Shumë shpejt do të përhapet në gjithë Shqipërinë. E kur të kemi një shërbim më të mirë për ujin e pijshëm, jemi gati të paguajmë edhe pak më shumë. Por kjo, do të kërkojë edhe disa vite. Le të jemi optimistë. E pas kësaj, apo paralelisht me këtë, le të fillojmë me krijimin e rrjetit të ujrave të zeza dhe rregullimin përfundimtar të tyre.

Jo më depozita në pallate, ujë 24 orë në çezma deri në 2030

Nga Fatos Çoçoli

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Nafta e Shpiragut, ëndrra e një dite vere

Euro, Euro….po LEKU është Mbret!

Çmimet “fluturojnë” lart, shqiptarët varfërohen

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Porti i Durrësit, “han pa porta” për koncesionarët

Tatimet mes Kuçedrës së borxhit e pasaktësive skandaloze

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Tigri nxjerr dhëmbët, drejton gishtin drejt Veliajt

Gjiri i Kakomesë, “Bukuroshja” e braktisur bëhet gati për TURIZËM

MARK PALNIKAJ, INXHINIERI QË “ZHVARROS” ARKIVAT E VATIKANIT

Gratë që vunë përpara burrat

Inva Mula: Unë sopranoja e parë shqiptare në skenat evropiane

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Jo më depozita në pallate, ujë 24 orë në çezma deri në 2030

Nga Fatos Çoçoli

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?