Banket me EUROBOND

Më 28 tetor 2021, Kuvendi miratoi ligjin “Për emetimin e eurobondit”. Ky instrument financiar përfaqëson një letër me vlerë, borxh që emetohet për llogari të qeverisë së një vendi. Eurobondi pastaj blihet në tregjet ndërkom[1]bëtare të kapitalit dhe mund të rishitet. Është eurobondi i pestë dhe me vlerën më të madhe që kemi nxjerrë deri tani: 700 milionë euro. Ose një e njëzeta e prodhimit tonë kombëtar. HISTORI ME EUROBOND Eurobondi i parë është emetuar në vitin 2010. Ngaqë në tregjet e kapitalit nuk na njihte dhe besonte kush, doli me një interes të lartë, fillimisht 7.5%. Pastaj interesi u rrit rreth 9% dhe më vonë, në tregtim, për shkak të krizës botërore financiare dhe ekonomike në vitet 2011-2012, shkoi edhe në nivele 11-12%. Ne vitin 2015 kemi shënuar daljen e dytë me eurobond, me 450 milionë euro, me afat maturimi 5-vjeçar dhe me një normë interesi 5.75 %. Të dyja këto borxhe me eurobond i kemi shlyer. Emetimi i këtij instrumenti është në për[1]puthje me objektivat e Strategjisë Afatmesme të Menaxhimit të Borxhit Publik, të hartuar nga Ministria e Financave. PËRFITIMET Po çfarë fitojmë nga eurobondi i pestë? Së pari, lirojmë fonde për rindërtimin dhe investimet kapitale. Së dyti, eurot nga eurobondi kanë ndikim pozitiv mbi bilancin tonë të pagesave. Së treti, financojmë defiçitin buxhetor. Së katërti, eurot e eurobondit mbajnë qëndrueshëm lekun, pasi më shumë euro në vend nënkuptojnë lek më të fortë. Së pesti, eurobondi i pestë kërkohet në një kohë kur tregjet financiare ofrojnë përqindje të favorshme dhe kosto e pagesës së këtij borxhi na del pak më e ulët. Ndërsa për përfitimet e shtrira në kohë(afatgjata), vendit i garantohet akses(prani) i shpejtë në tregjet e kapitaleve. Nga ana tjetër, pakësohet ndjeshëm ajo që specialistët e quajnë rreziku i likuiditetit, ose mungesa e parasë për qeverinë. Prej këtej, shmangim edhe kriza të likuiditetit. Po ashtu, me eurobondin e pestë nxitet tregu i brendshëm i parasë(sistemi bankar) të japë më shumë kredi për ekonominë. Dhe e fundit, nëse e marrim me afat 10 vjet, rritet koha e shlyerjes së borxhit. Këto të gjitha nuk janë përfitime të pakta dhe peshorja anon nga përfitimet me eurobondin e pestë. Megjithatë, rreziqet po ashtu nuk janë të vogla. Megjithë përfitimet e padiskutueshme, eurobondet po rezultojnë “banket” i vështirë. Gjatë periudhës së viteve 2015-2020, përmes eurobondeve, qeveria ka marrë 1,6 miliardë euro borxh në tregjet e huaja (eurobondi i dytë, viti 2015: 450 mln euro; eurobondi i tretë, viti 2018: 500 mln euro; eurobondi i katërt, viti 2020: 650 mln euro). Me eurobondin e pestë, të cilin qeveria do të dalë këto ditë për ta marrë në tregjet ndërkombëtare, borxhi i jashtëm me kushte tregtare do të shkojë në 2.3 miliardë euro. Në total borxhi shkon në 796 euro për çdo banor të sotëm të Shqipërisë. EUROBONDI I PESTË: SUKSES APO THELLIM BORXHI? Qeveria, me të gjitha fanfarat dhe trullosjen 3D, për të cilat investon pa kursyer paratë e taksapaguesve shqiptarë, po e reklamon eurobondin e pestë si një sukses të jashtëzakonshëm. Në fakt, marrja e një borxhi të ri për të paguar borxhet e vjetra dhe të reja që po mbledh kapicë qeveria vetëm shton përtej çdo limiti stokun e borxhit tonë publik, i cili, me pjesën e deklaruar dhe të fshehur të tij ka barazuar prodhimin kombëtar në 12.7 miliardë euro! Nga ana tjetër, ai minon deri në prag-katastrofë, financat tona publike. Në një interval kohor prej vetëm 16 muaj(qershor 2020-nëntor 2021), po marrim dy eurobonde me vlerë totale 1 miliardë e 350 milionë euro. Dy borxhe tregtare njeri pas tjetrit kaq të afruar në kohë nuk i ka marrë asnjë vend i krahasueshëm me ne në Ballkan, as Kosova, Mali i Zi apo Maqedonia e Veriut. Qeveria nuk ka dhënë asnjë shpjegim se për çfarë konkretisht do t’i përdorë këto 700 milionë euro të Eurobondi të pestë, me përjashtim të një përcakimi shumë të mjergullt që i do për mbështetjen buxhetore. Kjo mbështetje mund të përkthehet edhe në fonde për të përballuar rritjet e premtuara të pagave, çka do ta shndërronte marrjen e eurobondit në një fuçi baruti për qëndrueshmërinë e financave tona publike. KOSTO E KRIPUR E EUROBONDEVE Për 6-mujorin e parë 2021, paguam nga paratë e taksapaguesve 6.5 miliardë lekë ose 53 milionë euro interesa për borxhin e jashtëm, me një rritje me 55 përqind, krahasuar me një vit më parë. Në 5 vitet e fundit, vëmë re një shtim alarmant të stokut të borxhit të shtrenjtë, të siguruar jashtë vendit me terma tregtarë(kredi tregtare), kryesisht për të financuar projektet PPP, në krahasim me kreditë e dhëna nga institucionet ndërkombëtare që na mbështesin. KTHIMI I TRAJEKTORES Kjo tendencë duhet të pushojë. Duhet t’i rikthehemi kursimeve të qytetarëve(janë në nivele miliarda eurosh) dhe të mendojmë mekanizma për t’i tërhequr ato në financimet e projekteve të mëdha. Një mënyrë do të ishte emetimi(nxjerrja) e titujve me vlerë(bondeve) të shoqërive aksionere të mëdha të shtetit (KESH, OSHEE, etj.), si dhe të kompanive private të konsoliduara(të tilla kemi mbi 800 sot). Për këtë duhet një transparencë e madhe në bilancet e këtyre kompanive, si shtetërore dhe private, e cila sot na mungon. Qeveria duhet të përpiqet urgjentisht për transparencën e plotë të shoqërive të veta aksionere(ende OSHEE, për shembull, nuk e ka publikuar bilancin e vet për vitin 2020), si dhe të kërkojë një tejdukshmëri të ngjashme edhe për kompanitë e mëdha private shqiptare. Prej emetimit të letrave të tyre me vlerë e deri tek blerja nga qytetarët e aksioneve të veprave si Tuneli i Llogarasë, Aeroporti i Sarandës, apo edhe vetë Hidrocentrali i Skavicës, distanca mund të mos jetë shumë e shtyrë në kohë. Ndoshta dy deri në tre vjet. Por duhet që bursa jonë të funksionojë dhe të mos shkëmbejë sa për t’u gjetur në punë vetëm disa tituj të obligacioneve të Thesarit të Shtetit që i blejnë bankat e mëdha tregtare tek ne. Banketet me eurobonde mund të jenë një zgjidhje e lehtë dhe e shpejtë, por rreziqet që ato sjellin po akumulohen kërcënueshëm dhe qeveria duhet me patjetër të shohë për nga tregu i brendshëm, kur rreziqet i ka shumë më të vogla dhe përfitimet me herë më të mëdha, pasi angazhon kapitalin dhe kursimet e qytetarëve.

Nga Fatos Çoçoli

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Porti i Durrësit, “han pa porta” për koncesionarët

Tatimet mes Kuçedrës së borxhit e pasaktësive skandaloze

Ulliri i lë “dopio gjashtën” Bujqësisë

KRIZA e BABAGJYSHIT

BUXHETI PA EMËR!

Artikujt më të lexuar

SONDAZHI/ Si ndahen votat për Tiranën e Shqipërinë

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

DITARI I NJË NËNE QË VUAN, 22 vjet në kërkim të së vërtetës

Shpellat e jugut, monumente të braktisura dhe të harruara nga shteti

Të pathënat e ekzekutimit të biznesmenit nga turisti-vrasës

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?