Ditëlindjet e fundit të Enver Hoxhës

Si i festoi diktatori ditëlindjet e fundit? Kush e uroi, nga i vinin telegramet dhe cilët prej tyre priti në shtëpinë e tij në kohën kur nuk gëzonte shëndet të plotë? Pjesë nga ditari i sekretarit të tij, Haxhi Kroi. Na ishte një herë një ditar sekret, aty ku shënoheshin hyrjet dhe daljet për në shtëpinë e diktatorit Hoxha. Një ditar që kur u bë i njohur në fakt, na tregoi dhe se sa e kishte rrogën Enver Hoxha dhe bashkëshortja e tij. Mirëpo, ky ditar si shumëçka tjetër nga koha e komunizmit u zbulua vetëm pas vdekjes së Enver Hoxhës, madje edhe 30 vite pas vdekjes së komunizmit si pushtet, sërish mbetet joshës si ditar. Sepse ai mbeti si ditari i shumëpërfolur, por asnjëherë i botuar. Edhe pse që në krye të herës ka patur përpjekje nga Ramiz Alia, që e mori këtë ditar në dorë pas vdekjes së Enver Hoxhës, që ta botonte për t’i treguar popullit shqiptar jetën dhe veprën e Enverit, sërish nuk ia doli. Sepse për këto punë dhe për shumë të tjera vendoste asokohe Nexhmije Hoxha. Sipas të gjitha dëshmive, ky ditar nuk u botua kurrë me urdhër të Nexhmije Hoxhës. Vejusha e Hoxhës mendohet të ketë thënë: “ Nëse ka rrjedhur Haxhiu, s’lajthit Partia! Ai në çdo faqe e nxjerr Enverin të sëmurë, madje gjysmë të vdekur. S’ka qenë ky Enveri ynë. Shqiptarëve s’u duhet një Enver i tillë ”. Haxhi Kroi, pas Nexhmije Hoxhës, ka qenë njeriu më i besuar i Enverit. Por, edhe nëse kishte rrjedhur Haxhiu që po e dorëzonte këtë ditar te Ramiz Alia, nuk kishte rrjedhur ende Partia. Dhe partia në kohën kur nuk ishte Enveri, ishte Nexhmia. Unë sot dua t’ju zbuloj përmes këtij ditari se si festonte ditëlindjet vitet e fundit Enver Hoxha dhe çfarë donte Nexhmija t’i fshihte shqiptarëve, atë diktator, që njëlloj si të gjithë të vdekshmit, s’ka fuqi përballë vdekjes. Deri në fundin e viteve ’60, ky ditar përcillet si bllok plot me shënime, bllok i ngjarjeve që ndodhin në zyrën e diktatorit Hoxha, por pa pasur shumë data të përcaktuara apo pa i specifikuar ditët e muajt. Nuk dihet nëse ishte ky një sekretar që ende nuk e kuptonte si duhet shkruar në një ditar, apo këtë e ka bërë për të mos lidhur faktet dhe ngjarjet me kohën kur kanë ndodhur ato. Dhjetë vite më vonë, ditari bëhet më i kuptueshëm. Ngjarjet, lëvizjet në zyrën e diktatorit dhe shumëçka tjetër shënohet në këtë bllok nga Haxhi Kroi me ditën, datën dhe vitin. Duke filluar nga viti 1970 e deri në prill të vitit 1985, ditari i Kroit nuk ka asnjë ditë shkëputje. Madje, shumë nga ngjarjet përshkruhen aty me orë e minuta. Unë kam zgjedhur që të ndaj në këtë shkrim se si pritej ditëlindja e ish-diktatorit Hoxha dhe kush vinte ta uronte deri në shtëpi. Për shembull në 16 tetor të vitit 1971, Kroi shkruan në ditar : “1 6 tetor 1971 - Shoku Enver priti vetëm anëtarët e Byrosë Politike për 63- vjetorin e lindjes. Të tjerë nuk priti, duke pasur parasysh se ka grip në Tiranë, tha shoqja Nexhmije”. Sipas shënimeve në ditarin e Kroit, diktatori ka pësuar në tetor të vitit 1973 një infarkt, e që nga këtu shenjat nuk janë shumë të mira për të festuar ditëlindje e për të pritur miq, e dolli. Interesante përmes dokumenteve që gjej në arkivin e shtetit është 70-vjetori i diktatorit Hoxha, i cili merr si dhuratë një libër me poezi krijuar atij dhe Nënës Parti. Një libër me kopertinë të kuqe të shndritshme, ku 21 shkrimtarët më të mirë të kohës i bëjnë lavde diktatorit Hoxha. Ishte viti 1978 dhe disa nga këto poezi ua tregoj më poshtë, sepse fillimisht dua të rrëfej shënimet e ditarit të Haxhi Kroit, që rrëfen se si pushteti çdo tetor plakte diktatorin, nga pak dorëzonte edhe pushtetin në duart e të tjerëve. Shënime nga tetori i vitit 1982 E mërkurë 13 tetor 1982 Sot u mblodh Plenumi i KQ për të diskutuar mbi fajet e rënda të Kadri Hazbiut. Asnjë kthesë pozitive nuk bëri Kadriu. Autokritika e tij ishte një hap mbrapa nga ajo që bëri në mbledhjen e Byrosë Politike, ku ai u porosit të thellohej, të jetë i hapur që të ndihmojë Partinë dhe veten. Qëndrimi i tij në Plenum ishte provokues e arrogant e prej kapadaillëku. Më në fund, i nxori brirët djalli! Me qëndrimet e tij kundër udhëheqjes kryesore, Kadri Hazbiu doli hapur që ishte një nga elementët më të rëndësishëm të grupit të spiunit Mehmet Shehu. Prandaj shumë drejt veproi Plenumi që e përjashtoi nga radhët e veta, por edhe nga Partia. E martë 16 tetor 1982 Sot shoku Enver mbush 74 vjeç. Për vizitë, sipas porosisë së shoqes Nexhmije, i shkuan vetëm anëtarët e Byrosë Politike. E martë, 19 tetor 1982 Shoku Enver nuk doli në zyrë, pasi nuk ndihet mirë. Shënime nga tetori i vitit 1983 E shtunë 15 tetor 1983 Sot bëmë përgatitjet për festimin e ditëlindjes së shokut Enver. Morëm masa për të lajmëruar ata që do të bëjnë vizita në shtëpi. Unë i njoftova vetë të gjithë anëtarët e Byrosë Politike. Shoku Ramiz njoftoi anëtarët e Presidiumit të Kuvendit Popullor. Sipas porosisë së shoqes Nexhmije, unë njoftova gjithashtu shokët Haki Toska, Pilo Pelisteri, Spiro Koleka e Shefqet Peçi. Për Myslim Pezën, shoku Ramiz e shoqja Nexhmije më thanë të mos e lajmëroj, veçse po të pyes vetë. Kur i pyeta për shokun Haxhi Lleshi më thanë që këtë të mos e njoftoj. Shënime nga tetori i vitit 1984 E enjte 11 tetor 1984 Sot u bë mbledhja e Byrosë Politike. Atë e hapi shoku Ramiz, i cili informoi gjerësisht për gjendjen e rëndë shëndetësore të shokut Enver dhe bëri një pasqyrë të shkurtër që nga infarkti që e goditi në tetor të vitit 1973, pastaj për disa fenomene tre-katër vjet përpara në zemër, për gjendjen shumë të rëndë nga goditja e ishemisë cerebrale më 16 shkurt të këtij viti dhe përkeqësimin pas një farë përmirësimi relativ. Aktualisht shoku Enver nuk e hedh këmbën e djathtë dhe i dridhet pa ndërpreje dora e goditur nga ishemia. Ditët e fundit, vazhdoi shoku Ramiz, gjendja e tij është rënduar me një dobësim të përgjithshëm, që nuk e lejon të lëvizë për shkak të insuficiencës kardiake që i kanë sjellë gradualisht si pasojë dhe edema pulmonare, mbushjen e mushkërive me ujë, që i krijon vështirësi të mëdha në frymëmarrje dhe që, kohë pas kohe, mjekët ia heqin për ta lehtësuar, por që i mbushen përsëri se zemra nuk ka fuqi. I është propozuar shokut Enver që të vijnë mjekë nga jashtë, por ai nuk ka pranuar, pse ka besim te mjekët tanë, por edhe për arsye të shqetësimit që do të sillte kjo në popull dhe për zhurmën që do të krijonte në opinionin botëror, që edhe pa thirrur mjekë ka kohë që flet. Më së fundi shoku Enver ka pranuar që dy nga mjekët tanë të shkojnë në Francë dhe të konsultohen në mënyrë konfidenciale me specialistët francezë. Ata shkuan. Pas konsultave të gjera, mjekët francezë janë të mendimit se edhe ishemia cerebrale dhe gjithë fenomenet e tjera të mëvonshme që ia shkaktojnë këtë gjendje shokut Enver, e kanë tërë burimin te dobësimi i muskulit të zemrës, madje edhe dridhja e dorës është pasojë e dobësimit të zemrës dhe nuk duhet të jetë sëmundja e re e parkinsonit që mendojnë mjekët tanë, që kanë marrë masa për ta kuruar edhe këtë. Më në fund është rënë dakord me shumë vështirësi të vijë një mjek francez për fenomenin e parkinsonit. Ai do vijë ilegalisht, gjoja si turist. Shoku Ramiz u tha shokëve se jemi përpara situatave të vështira. Për sa u përket punëve të përditshme, vazhdoi ai, unë shkoj dhe e takoj herë pas here për ta mbajtur shkurtimisht në dijeni të problemeve më të rëndësishme dhe për të marrë këshillat e tij. Edhe materiale nuk i dërgojmë më si më parë, përveç ndonjë materiali të domosdoshëm shumë të rëndësishëm që të mos e lodhim. Këtë rregull do të ndjekim edhe në të ardhmen, pse siç e shikoj unë, shoku Enver në zyrë nuk del dot. Në fund, shoku Ramiz tha se të gjitha këto janë vetëm për ne këtu. Çështja e gjendjes shëndetësore të shokut Enver, përfundoi shoku Ramiz, duhet të mbahet si një sekret i jashtëzakonshëm. Në këto kushte duhet rritur vigjilenca më shumë, pse i vijnë letra edhe nga jashtë shokut Enver nga njerëz të mirë, që shprehin keqardhjen për sa shkruan ndonjë gazetë në vende të ndryshme, sipas të cilave shoku Enver vuan nga “parkinsoni”. Kështu ka shkruar një anglez dhe një emigrant shqiptar, Sotir Pandoja, nga Australia, fotokopjen e së cilës ia çova edhe shoqes Nexhmije. Po ku vallë do të jetë burimi? Specialistët francezë patjetër, duke biseduar midis tyre, fjala hapet. E hënë 15 tetor 1984 I çova shokut Ramiz procesverbalin e stenografuar të mbledhjes së Byrosë Politike, që e thirri më 12 tetor për ta vënë në dijeni mbi gjendjen shëndetësore të shokut Enver. Ai e mori dhe më tha ta fusja në kasafortë e ta ruaja si një dokument sekret të një rëndësie të veçantë. Sipas porosisë që më dha shoqja Nexhmije nga ana e shokut Enver, thirra Myftar Grabockën për ta përgëzuar për punën e kujdesshme që kishte bërë muajt e fundit për grumbullimin e sistemimin e dokumenteve të profesor Spiro Kondës. Ndërkaq, thirra Anastas Kondon që të paraqiste sa më parë informacionin që ka kërkuar shoku Enver mbi punën që ka bërë Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë për dokumentet e profesor Kondës. Shoku Ramiz dhe shoqja Nexhmije më porositën që nesër do të shkojnë në shtëpinë e shokut Enver për ta uruar për ditëlindjen vetëm anëtarët dhe kandidatët e Byrosë Politike. Enver Hoxha vdiq në 11 prill të vitit 1985 dhe tetori ishte ditëlindja e parë e diktatorit që kujtohej nga populli i vet me lot në sy. Një libër me poezi për ditëlindjen e Hoxhës

Shkrimtarët që i botuan si vargje poetike, dedikimet dhe urimet për 70- vjetorin e diktatorit Hoxha. Nga Kadare, Agolli dhe 19 shkrimtarë që botuan një libër cilësor vetëm për ish-diktatorin Meqënëse tetori është ditëlindja e Enver Hoxhës, dua të rikujtoj se këtë muaj festojmë edhe ditëlindjen e Dritëro Agollit. Dhe me vargjet e tij dua ta nis këtë shkrim. Është një nga poezitë që Dritëro Agolli ia dedikon diktatorit me rastin e 70-vjetorit të ditëlindjes. Bashkë me 21 autorë të tjerë nga Lidhja e Shkrimtarëve, dua ta nis me këtë jo vetëm se ditëlindjet e tyre i përbashkon muaji tetor, por sepse mes poezive të autorëve të tjerë, kjo është më afër Enverit dhe jo Partisë. Komunistët Dritëro Agolli Për Enver Hoxhën këngë thur tërë jetën Se nëna ime bukë i dha me dhallë; Me të në dhomën pa tavan ne fjetëm Na puthi ne fëmijëve mu në ballë Na puthi ne, fëmijët e rreckosur Në tymin e kandilit e të pishës, Të zverdhur prej rigonit e prej gjizës Dhe pa në sytë tanë vetëtima, Dhe pa ata që sot ngrenë turbine Me firmën e autorit poshtë vargjeve dhuratë për Enverin, secili prej shkrimtarëve ka lënë urimin e tij. Në rastin e shkrimtarit Ismail Kadare, vargjet janë për Partinë. Shqiponjat fluturojnë lart Ismail Kadare Ku t’i kërkoj rrënjët e tua, Parti? Si një rrap madhështor mbi këtë vend të lashtë Ke mbirë ndanë udhës ku shkojnë shtrëngatat Ato rrahin të të shkulin, Por ti veç vaditesh Prej shqotës së tyre Dhe mes shqotave rritesh. Por, jo të gjitha krijimet e vendosura në këtë fletore që sot ruhet në arkivin e shtetit, si dhuratë për 70-vjetorin e diktatorit Hoxha, janë poezi. Disa prej tyre tingëllojnë edhe thjesht si urime a copëza të shkëputura dedikimi. Janë 21 të tilla, nga 21 autorë të ndryshëm, vendosur në rend alfabetik, që asnjë të mos ishte i pari në urimin për diktatorin dhe partinë. Këtë muaj të shënuar, dua të shkëpus edhe vargjet e dy poetëve të tjerë që ndonëse renditeshin ende ndër më të mirët e atyre viteve, mbeten ende ndër më të mirët e poezisë edhe sot. “Këngët e rinisë” Vargje të Natasha Lakos Parti, Mijëra mëngjese kam hapur sytë Dhe kam gjetur dritën tënde. Parti; Mijëra ditë fjalën e parë e kam këmbyer me ty; Parti; Në mijëra ditë më bëre trime, Parti; T’u bëftë dita një mijë! Ditëlindja e madhe Vargje të Xhevahir Spahiut Shtëpi e varfër, Sup më sup me shoqet, Dalë nga të çarat e dheut, Dalë nga dhembjet e popullit. Në strehët e saj Erërat frynin, Të thëllimta. Akull. Komunistët çelnin shtegun e një ere të re. Çelnin në mes të shekullit Shekullin. Shënimi që qartëson edhe arsyen e përmbledhjes së këtyre poezive, është vetë dedikimi i përcjellë në faqen e parë të këtij libri urimi ku shënohet: “Në emër të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, të gjithë poetëve të Republikës, që tashti janë aq të shumtë, se Shqipëria jonë e shtrenjtë është vendi i ëndrrës më të bukur të njerëzimit, se në Atdheun tonë socialist poezi ka kudo, siç e keni theksuar Ju, shoku Enver, udhëheqësi dhe mësuesi ynë i dashur, Ju urojmë nga thellësia e zemrës të na rroni sa malet për të mirën e Partisë, të popullit, të idealit të pavdekshëm komunist të Marksit, Engelsit, Leninit dhe Stalinit. Jetë të gjatë, shëndet të plotë, përherë gëzime në familjen tuaj.” Kur ka lindur në të vërtetë Enver Hoxha?

Zhdukja e dokumenteve nisur që nga viti 1927 e deri në vitin 1936 nuk e ka zbehur interesin e dyshimeve nëse Enver Hoxha ka lindur apo jo në 16 tetor. Ka shumë autorë që kanë shkruar se Enveri ka nëpër dokumete 7 ditëlindje të ndryshme. Unë kërkova për këtë çështje ndihmën e Kastriot Dervishit, që për vite e kam konsideruar si një bibliotekë e gjallë, që flet apo të shkruan sa herë e pyet për një çështje. E pyeta për ditëlindjen e Hoxhës, pasi me siguri ai do të kishte një dokument pak më original, të papublikuar, apo që vërteton zërat se vetë diktatori ka shënuar datëlindje të ndryshme në institucione të ndryshme dhe feston në një datë tërësisht të ndrsyhme. Dhe menjëherë Kastriot Dervishi më nisi disa foto. Sipas dokumeteve të Ushtrisë – 3 shkurt 1908 E para i përkiste një reviste që publikohej kryesisht në lidhje me lajme te luftës dhe që më vonë përfundoi në arkivin e ushtrisë shqiptare. Dokumeti i përket viteve 1942- 1945 dhe në të është shënuar qartësisht në paragrafin e tretë se “Enveri, komandanti ynë”, ka lindur në Gjirokastër më 3 Shkurt 1908. E deri në vitin 1946 nuk mendohet që ndonjëherë të jetë festuar 18 tetori si ditëlindja e Enver Hoxhës. Sipas Ambasadës së Belgjikës- 3 tetor 1908 Një certifikatë lindjeje e përdorur nga vetë Enveri për t’u regjistruar në fakultetin e Montpelejesë, na tregon një tjetër version, atë të datëlindjes 3 tetor 1908 në Gjirokastër. Por, ky version përdroret për disa vite nga ish-diktatori Hoxha, i cili nënshkruan dhe dorëzon herë pas here dokumete jashtë Shqipërisë me këtë datë. Jo vetëm për t'u regjistruar në fakultet, por edhe për të siguruar dokumente përmes Ambasadës së Belgjikës në Francë, përdoret e njëjta datë 3 tetori për të dhënat e kërkuara mbi ditëlindjen. Imazhi i dyti që u gjend në fondin e pasur të Kastriot Dervishit ishte pikërisht ky dokument që tregon se Enver Hoxha përtej Shqipërisë përdorte një ditëlindje tjetër nga ajo që i ka treguar shqiptarëve si komunist. Sipas dokumenteve të Nënës Parti dhe Wikipedia-s sot Enver Hoxha i lindur në Gjirokastër më 1908, ai punoi fillimisht si mësues, por pas pushtimit të Shqipërisë nga Italia fashiste ai vijoi punën në arsim deri kur u punësua në fabrikën dhe shitoren "Flora" të Ibrahim bej Biçakçiut. U bë anëtar i Partisë Komuniste të Shqipërisë pas formimit të saj më 1941, kurse më 1943 u zgjodh sekretar i parë i saj me përkrahjen e emisarëve jugosllavë nën drejtimin e të cilëve u themelua partia, Miladin Popoviqit dhe Dushan Mugoshës. Me Enver Hoxhën u krijua kulti i individit me të në qendër, i gjithëpranishëm nëpër pankarta e postera, këngë e parrulla «Populli - Partia - Enveri» të shkruar edhe anës maleve. Edhe pas vdekjes kulti i tij u nderua përmes shtatoreve të mëdha në gati çdo qytet të Shqipërisë, kryesuar nga ajo në qendër të Tiranës si dhe ndërtimi i një muzeumi kushtuar atij, po në kryeqytetin shqiptar. Këtu dua të shtoj se edhe vendimi për ndërtimin e këtij muzeumi që e njohim si Piramidën sot, u mor në tetor, në muajin që shqiptarët festonin ditëlindjen e Enver Hoxhës, por në një kohë kur vetë diktatori ishte bërë një ish. Atë tetor kur ai ishte ndarë nga jeta.

Ditëlindjet e fundit të Enver Hoxhës

Nga Luela Myftari

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Krishtlindje me aromë baruti

Histori me Partizanë dhe rrëfimet nga spitali mes maleve

100 vjet! Si nisën udhëtimet e para me avion në Shqipëri

Qejfi në Tiranën e viteve ’30, nga kabaretë tek shtëpitë publike

PORTO PALERMO, Ferri i të internuarve në Kalanë e bukur të Vasiliqisë

Teatri Kombëtar, odiseja e vështirë shkruar nga pasioni i aktorëve

Artikujt më të lexuar

RA NGA QIELLI, edhe “Profeti” i Ben Blushit

“Rilindja” që erdhi me bujë, por u shua pa zhurmë

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

Mashtruesit e Mikrokredive

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Çfarë ka Akoma për Rozana RADIN!

Ikja e Ramës pengohet nga rikthimi i Berishës

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Ditëlindjet e fundit të Enver Hoxhës

Nga Luela Myftari

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?