Mëndafsh në Francë, Duhan në Hungari, si ka qenë Tirana e 1800-ës

Ai ka qenë një qytet i pasur, me shtëpi të bukura, kopshtije plot pemë frutore dhe me mbi 700 dyqane që i jepnin sigurinë ekonomike Tiranës së viteve 800. Endemi në kryeqytetin e shqiptarëve përmes librit më të fundit të botuar nga gazetarja Rezarta Delisula me titull “ÇFARË KA QENË TIRONA”, bazuar në Arkivin Osman të Kryeministrit në Stamboll, ndërsa do të zbulojmë copëza dokumentesh për të kuptuar sa më mirë historinë e këtij qyteti të rëndësishëm.    

Toptanasit dhe familja e Et’hem Beut drejtonin Tiranën e viteve 1800 e ndërsa ky i fundit ishte aleat i Bushatllinjëve të Shkodrës, Toptanasit kishin në krah Ali Pashë Tepelenën. Pashai i Janinës, kërkonte që Mustafa Pashë Toptani të mbrojë disa kaza, përfshi Lumin Lezhë, Krujë, Ishëm Tiranë, Durrës, Elbasan, Mat e Dibër, duke u bërë mytesarif i Sanxhakut të Ohrit, pozicion që më parë e mbante vëllai i Mahmud Pashë Bushatlliut, Ahmeti. Në vitin 1856 populli i Tiranës udhëhiqej nga; Ahmet Bej, guvernator, me këshilltarë: Molla Mahmut Dervish Osmani, Ibrahim Efendi qatip i kadiut, Ismail Bej Fortuzi dhe Ali Pinari e së fundmi disa të tjerë si Lorenc Roçi tiranas, i bërë Milet Bash (kryeplak) për katolikë…Tirana luftonte se kush do e merrte pushtetin në dorë dhe shpesh “hiqeshin qafe” njerëzit e afërt të dy feudalëve, luftë që i sillte dhe dëme ekonomike qytetit, megjithatë tiranasit, punëtorë dhe tregtarë të zotë, shihnin shtëpitë e bizneset e tyre.