Për një qasje realiste të marrëdhënieve Shqipëri-Turqi

Është bërë thuajse normë që sa herë ka shkëmbime vizitash të nivelit të lartë mes Shqipërisë dhe Turqisë, rishfaqet në skenë debati rreth peshës të kësaj marrëdhënie, duke u përqendruar më shumë tek emrat e përveçëm dhe lidhja me politikën e ditës, sesa tek dimensioni i marrëdhënies mes shteteve dhe popujve tanë. Shqipëria dhe Turqia janë vende mike me një histori të ndërlidhur mes tyre dhe raporte njerëzore të gërshetuara. Turqia është një partner strategjik rajonal për Shqipërinë, jo vetëm për shkak të historisë mes dy popujve tanë, por edhe për projektimin e fuqisë që ka Turqia, si anëtare e NATO-s, G-20, në Ballkan e Mesdhe. Është kjo arsyeja që në 2013-ën, Turqinë, e përfshim në listën e partnerëve strategjik në rajon, në programin tonë qeverisës. Asokohe ky vendim shkaktoi jo pak keqkuptime. Por, edhe sot, me gjithë forcën që më lejon të kem njohja e kësaj lënde, mendoj që vendimi ynë ishte i drejtë. Investimet turke zënë një peshë të konsiderueshme të investimeve të huaja në Shqipëri. Turqia është një prej partnerëve kryesor tregtar, ndonësë deficiti tregtar është i thellë, sa i takon eksporteve tona drejt Turqisë. E vlefshme ka rezultuar edhe asistenca turke për modernizimin e forcave të armatosura dhe rritjen e kapaciteteve të sigurisë gjatë këtyre tre dekadave. Në veçanti, angazhimi i Turqisë spikat në ditë të vështira për Shqipërinë, si ngjarjet tragjike të 1997-ës; ndihma për përballimin e krizës humanitare si pasojë e luftës në Kosovë, gjatë viteve 1998-1999; ndihma në përballimin e emergjencës dhe pasojave shkatërrimtare të tërmetit të 2019-ës; ndihma shëndetësore gjatë pandemisë COVID-19, sikundër kontributi i çmuar në procesin e rindërtimit, duke i dhënë një vlerë të shtuar miqësisë mes dy popujve tanë. Nga sa më sipër, mund të thuhet se formalizimi i partneritetit tonë strategjik me Turqinë është akt i vonuar. Mjafton të kujtojmë këtu faktin se Turqia ka krijuar një rrjet bashkëpunimi të thelluar me 27 shtete të ndryshme të botës, në pëputhje me profilin e saj si vend transkontinental. Partneritet strategjik nuk do të thotë linjëzim vizionesh apo shuarje dallimesh, por nënkupton nevojën për t’u përfshirë në procese më të strukturuara dialogu ku shqyrtohen dhe jetësohen interesat e palëve. Për shembull, ekziston një Këshill i Nivelit të Lartë mes Turqisë dhe Greqisë prej 2010-ës, ndërkohë që diferencat mes këtyre shteteve janë të njohura. Pavarësisht marrëdhënies strategjike, Shqipëria dhe Turqia nuk janë të linjëzuara për të gjitha çështjet në politikën e jashtme dhe të sigurisë. Në jo pak raste në arenën ndërkombëtare, Shqipëria dhe Turqia kanë ndarë qëndrime të ndryshme. Është i mirënjohur fakti se vendimmarja e Shqipërisë është gjithnjë e linjëzuar me atë të BE-së dhe e orientuar prej angazhimeve ndërkombëtare. E njejta gjë mund të thuhet edhe për diferencat kulturore mes nesh që përthyhen në raportet shtet-fe-komb-ideologji politike. Ndaj, nga njëra anë, na duhet të tregojmë mirënjohje për mbështetjen që na ka dhënë Turqia, por nga ana tjetër, duhet të jemi të kujdesshëm për të mos lejuar transferimin e ndikimit të politikës së brendshme në marrëdhëniet ndërshtetërore. Kritikët e angazhimit të Turqisë në rajon e vendosin atë gabimisht në të njejtën shportë me angazhimin e fuqive të huaja, të cilat ndjekin agjendë përçarëse në rajonin tonë. Gjeografikisht, një pjësë e territorit të Turqisë, me ndikim të jashtëzakonshëm politik, është pjesë e Ballkanit. Nuk duhet harruar se Turqia dhe Ballkani ndajnë përvojën e modernizimit, europianizimit, kombit dhe shtetndërtimit, e cila është shoqëruar me paqartësi dhe trauma. Ballkani ka qenë thelbësor për ndërveprimin e Perandorisë Osmane me Perëndimin dhe përpjekjet për modernizim. Pas krijimit të shteteve komb në Ballkan që shoqëruan rënien e Perandorisë Osmane, Turqia vijoi angazhimin dypalësh dhe shumëpalësh në rajon, pavarësisht dallgëve të gjeopolitikës. Si anëtare e NATO-s, kandidate për anëtarësim në BE dhe mbi të gjitha palë e Bashkimit Doganor me BE-në, Turqia e sheh me interes anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE, edhe si mundësi për zgjerim tregjesh. Rumania, Bullgaria dhe Greqia, tre vende anëtare të BE-së dhe pjesë e Ballkanit, e kanë Turqinë një nga importuesit kryesor. Marrëdhëniet e komplikuara me Perëndimin, ngrirja e procesit të anëtarësimit në BE dhe zhvillimet dramatike rreth e qark Turqisë, në mënyrë të natyrshme kanë rizgjuar impulset perandorake të kësaj të fundit. Rastësi ose jo, ngrirja e procesit të europianizimit të Turqisë tanimë përkon edhe me ngrirjen e procesit të europianizimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Pavarësisht nga efekti i tendencave të mësipërme mbi Turqinë dhe vendet e Ballkanit Perëndimor, ndërveprimi institucional, marrëdhëniet politike dhe shkëmbimet ekonomike me BE-në mbeten të forta. Kjo krijon hapësirë për një ndërveprim më të madh mes BE-së dhe Turqisë edhe në rajonin tonë, duke e konsideruar rolin e saj përplotësues me atë të BE-së. Vështruar në këtë kontekst, marrëdhëniet tona dypalëshe duhet t’i shohim të çliruar nga emocionet e politikës së ditës, pasi kjo marrëdhënie shëndoshet më tej nëse mbështetet në interesin dhe ekzigjencat e ndërsjellta, duke konsoliduar përkatësisë tonë europiane dhe laicitetin, si ADN-ja e kombit tonë.

Për një qasje realiste të marrëdhënieve Shqipëri-Turqi

Ditmir Bushati

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Zoti “Non grata” i mposhtur nga ikja e kohës

Basha, ky Frank Underwood në shtëpinë e demokratëve

Gjykata i jep vulën zhvillimeve në PD

Loja me kushtetutën

Beteja Basha-Berisha përfundon me dajak tek oborri i PD

NEWSBOMB.al do të jetë BOMBË! Pse na duhet kjo REVISTË

Artikujt më të lexuar

POLICËT e lënë rrugëve: Pa bukë, të pasiguruar e pa shtesë page jashtë orarit

Zengjinet e qeverisë

Ori Nebiaj për politikën dhe filizat e reja të dashurisë

Grinta prej Grifshe e Gridës

VALENTINA DUKA: Gabimi më i madh në jetë kur i thashë “PO” Lulzim Bashës

Rinia e një diktatori që s’e donte artin

“Non grata”? Tronditja amerikane për Shqipërinë

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Për një qasje realiste të marrëdhënieve Shqipëri-Turqi

Ditmir Bushati

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?