Mundësi kampion bodigard i Dom Simon Jubanit: Si organizuam meshën e parë në varrezat e Rrmajit

“Ishte nanduer, moji i të dekunve. Vorret e vjetra katolike vijojshin të dhunoheshin. Prej rrasave të thyeme dukeshin rrashtat e të dekunve. Gjysa e kryqave e e fotografive ishin thye kahmot; emnat ishin përgjysë të shlyem. Gjithë kjo nën selvijat shekullore e çinarët vigaj, gjethimi i të cilëve përqethej prej këtyne pamjeve të papame kurrë” - Dom Simon Jubani, “Burgjet e mia” “Lus Zotin… Prit se në Shqipni nuk ban me e përmend Zotin”… Kështu i niste gjithmonë letrat një grua e moshuar në fshatin tim, në oborrin e së cilës ne u rritëm. Në fshatin Amull, të zonës së Ulqinit në Malin e Zi, kjo nënë nuk kishte fëmijë, jetonte e vetme. Për ne fëmijët ishte Nëna. Sa herë donte të niste letra në Shqipëri, duhej ne fëmijët e fshatit t’ia shkruanim, pasi ajo nuk dinte. Mu kujtua ky detaj, pasi si fëmijë kujtimet mbesin të ngulituna në mendje dhe rikthehen të freskëta sa herë që ndeshesh mes ngjarjesh që kanë shënuar vjeshtën e vitit 1990 në Shkodër dhe në Shqipëri, kur frika u mposht dhe pranvera e lirisë nisi të shfaqej në horizont. “Ishte një ditë e zakonshme vjeshte dhe unë po ecja drejtë lagjes “Skenderbeg” me Tonin Temalin të takoja një shok. Aty afër Shkollës Pyjore, na del para një djal i ri dhe na thotë: “Kanë shpërthy derën e vorreve”, kujton Rrok Bardeli, i cili në atë vjeshtë të vitit ’90-të, nisi një aventurë që fundi nuk i dihej. Rrok Bardelin e takova tek shtëpia e tij në rrugën “Marin Biçikemi” në Shkodër, rreth 500 metra larg Varreve të Rrmajit që njihen si varret katolike, pak metra larg Katedrales së “Shën Shtjefnit”. Rrok Bardeli, nuk është emër i panjohur për shkodranët, por edhe shqiptarët. Gjatë kohës së diktaturës, shkëlqeu me karrierën e vet sportive. Në vitin 1978, u shpall kampion në mundjen e lirë dhe më pas, sportisti i klubit të Vllaznisë nuk u ndal, merrte vetëm kupa kampionësh, për 7 vite me radhë. Ishte kjo “aureolë” kampioni që e shoqëronte edhe gjatë vitit 1990, ku zhvillimet e vrullshme në vend, po tregonin qartazi se koha e komunizmit kish mbaruar. Në 11 nëntor 1990 kur u mbajt mesha e parë në Varrezat e Rrmajit, të pranishmit ishin më shumë se 90 përqind e sportistëve të Klubit “Vllaznia”, por edhe qytetarë të Shkodrës së besimit mysliman. Më 4 nëntor, në varrezat e Rrmajit, Dom Simon Jubani mbajti meshën në nderim të Shpirtrave të Purgatorit, i ftuar nga disa besimtarë që kishin shkuar të ndiznin qirinjë tek varret e të afërmve të tyre. “Kur u futëm tek varret, pamë disa djem të rinj që po punonin, dhe disa gra. Aty njoha vetëm Mark Murranen. Gratë që ishin thanë: Na e sillni një prift! Mark Murrana, i cili fatmirësisht njihte Dom Simonin u shpreh: “Priftin ua sjell unë”! Pas pak erdhi Dom Simoni, një burrë i shkurtër, nuk e njihja, dhe Mark Murrana me një çantë në dorë. Sollëm një tavolinë dhe u mbajt mesha. Shpesh thuhet se kanë qenë 400-500 veta, por jo, nuk kanë qenë më shumë se 40-50 persona. Dëgjohet shpesh se “nuk është mbajtur meshë”. Por, meshë është mbajtur”. 64-vjeçari, me tiparet dhe gjuhën tipike të një shkodrani, por edhe me tonin e zërit të ulur, jo të fortë siç do të duhet t’ia impononte karakteri i tij prej mundësi kampion, e tregon në fytyrë dhe me shkëlqimin e syve, edhe sot, emocionin që i fali ajo ditë e fillim - nëntorit të 1990-ës, kur pa “live” një ceremoni të tillë, të cilën nuk e kishte parë asnjëherë në publik që nga koha e fëmijërisë, pas mbylljes së institucioneve fetare. “Pavarësisht se në shtëpinë tonë asnjëherë nuk ka munguar lutja” kujton ai. SIGURIMI SHTETIT NË 12 NËNTOR 1990: “Shkuarja e njerëzve pjesë-pjesë në varreza, ka filluar rreth orës 08.00 ku me afrimin e orës të fillimit të ceremonisë, grumbullimi i njerëzve filloi të shtohej.” Njerëzit ishin lajmëruar me kohë dhe nga lagjet e ndryshme të Shkodrës, ishin organizuar persona që do bënin njoftimet, që me 11 nëntor do mbahet mesha. Nga lagjet Kiras, Ndocaj, Dudas, Dergut, Rus etj, erdhën dhe u bënë pjesë e organizimit Fatmir Arifi, Rifat Duatovi, Gani Bishanaku, Vebi Bishanaku, Sad Bishanaku, Shyqyri Selhani, Musa Jakupi, Sadedin Hadri, Agim Zusi, Fatmir Memçaj, Nail Grezda, Ferit Myfiti, Vaid Kraja e shume e shumë të tjerë. (Dosja 1241) -B.p. “Shkëndia” më datën 9.11.1990 informon se Nikolin Muzhani me banim në Shkodër ka thënë: “Këtë radhë treguam epërsi në organizim, pjesa myslimane na përkrahu e mbajti qëndrim pro nesh. Këtë e treguan me ndihmat që dhanë. Me veprimin që bëmë i paraprinë punës, e bënë fakt të kryer. Mendimeve i klerikëve (priftërinjtë e fretërit) është që të pranojnë të marrin kishat në dorëzim pa ardhur i deleguari i Vatikanit ose i deleguari i kishës së Tivarit, me mendimin se kishat janë të dhunuara nga komunistët”. Po ky informon se Kol Livadhi (Bega), me banim në lagjen “3 heronjtë” (një djalë i tij është dënuar si pjesëmarrës në organizatën kundërrevolucionare të 14 janarit, ndërsa djali tjetër është arratisur familjarisht me anijen luftarake më datën 11.9.1990) është shprehur: “Me këtë organizim që kemi bërë, nuk mund të përdorin terror sepse do të ndërhyjë menjëherë Papa dhe e bën problem botëror”. Raporton: Çapajev Taçi. Edhe pse pushteti që ishte në grahmat e fundit të jetës, përpiqej me të gjitha mënyrat të ndalonte zhvillimet e vrullshme që impononte koha. Por kjo ishte e pamundur. Në vijën e parë të mbështetjes ishin sportistët e klubit “Vllaznia”, që në atë kohë, konsideroheshin elita e Shkodrës. Qytetarët e thjeshtë nuk mbeteshin pas. Në dosjet e sigurimit të atyre ditëve, të shfletuar nga vetë protagonistët e kohës, kupton sesa shumë është punuar kundër kësaj ngjarjeje të madhe. Në raportin e Sigurimit të Shtetit dërguar Ministrisë së Brendëshme nga Kryetar i Degës së Punëve të Brendshme Çapajev Taçi thuhet: ““Më 4.11.1990, te varrezat katolike të qytetit të Shkodrës, ka patur grumbullime njerëzish për rite fetare. Po ashtu nga data 5.11.1990 deri më datën 10.11.1990, kanë vazhduar frekuentimet në varreza dhe kanë bërë punime e riparimin e kishës aty. Më datën 11.11.1990 u organizua ceremonia fetare duke u dhënë meshë me pjesëmarrjen e shumë personave. Nga ndjekja e situatës, kanë dalë të dhëna në rrugë operative e legale që krahas ceremonisë fetare, disa elementë kanë patur edhe qëllime armiqësore”. Gjithë situatën e atyre ditëve e ka përshkruar shumë bukur prifti katolik Dom Simon Jubani, që 25 vite me radhë deri në vitin 1989, i kaloi në burgjet e diktaturës komuniste dhe provoi mbi shpinë torturat nga më çnjerëzoret. Në librin “Burgjet e mia”, shkruan se zjarri i lirisë kishte filluar të ndihej në Shkodër. “Në Janar 1990 në Shkodër dikush filloi me i fry me dy bulshijtë prushit të lirisë, gjysë të mbuluem me hinin e harresës. Dikush i ngarkuem me detyra e dikush në marrinë e vet, shfrenue prej 50 vjet salvimi. Në marrinë teme edhe unë ndjeva tue m’u ngjallë në zemër një shpresë e madhe më thanë Meshë në publik. Vetëm kështu mund t’i fryjshe edhe unë prushit të lirisë e ta kthejshe në një flakë të pastër, që djeg e ndrit si qiri në elter. Kjo, po ishte detyra eme!” SI NISI ORGANIZIMI I MESHËS Rrok Bardeli së bashku me Zef Gjonin të dy sportist të njohur të Shkodrës u kthyen në organizatorët e asaj ngjarjeje të madhe. Rrok Bardeli, edhe sot fiks pas 31 vitesh, nuk e kupton dot sesa e rëndësishme u bë ajo ngjarje që nisi si diçka rastësore. Ai tregon se ishte Dom Simon Jubani dhe këshillat e tij që ajo ngjarje të mos dështonte. “Dom Simoni tha: ditën e dielë, do të mbaj sërish meshë këtu. Duke ardhur rrugës, po përcillnim Dom Simonin, i them “ç’ka do bësh”, duke marrë parasysh se më datën 14 janar dhe më 16 qershor, mbas çdo ngjarjet, kishin ndodhur arrestime. I them: Dom Simon mos rri në shtëpi! Jo more- thotë- s’kam problem unë. Ju prezantova kush jam, së bashku me Tonin Temalin. I them: Ç’ka të kesh nevojë unë jam këtu! “Jo s’kam asnjë problem” më tha edhe iku! Atë ditë ndërmarrja komunale erdhi dhe vendosi drynin në derën e varrezave. Ne e shpërthyem në mëngjes, dhe nuk u larguam prej varrezave. Po atë ditë erdhi nipi i Dom Simonit dhe na thotë se na ka kërkuar mua dhe Tonin Temalin, shkuam dhe e takuam. Ai na tha, se e kanë thirrë në degen e Brendshme dhe se i kanë thënë që të lëshojë një deklaratë që nuk do marrë pjesë në meshë. Dom Simoni na tregoi se në degën e Brendshme u ka thënë operativëve se “do marrë pjesë në meshë, sepse kam lajmëruar popullin, po erdhi populli të më marrë, unë do shkoj”. Ndërsa ne na tha se nuk do qëndronte në shtëpinë e vet. Ne u ngushtuam pak, sepse as unë, e as Tonini nuk kishim mundësi që ta merrnim në shtëpi. Na thotë se “s’ka asnjë problem dhe se e zgjidh vetë”. Dhe më datën 5 dhe 6 nëntor ne nuk dinim më asgjë për Dom Simonin”. Ato dy ditë, tek Rrok Bardeli ra një lloj heshtjeje, një mërziti që nuk dinte se ç’të bënte e nuk e kishte idenë se ku ishte strehuar Dom Simon Jubani. Mesa mori vesh më vonë, nga rrëfimet e të zotit të punës, ky i fundit kishte qenë strehuar as 20 metra larg shtëpisë së Rrok Bardelit, në një familje katolike që jetonte në Kiras. Dhe kishte ndryshuar disa herë shtëpi për shkak të presioneve të strukturave të Sigurimit të Shtetit. “Vjen një djal i ri dhe na thotë mua dhe Zef Gjonit: Dom Simoni është në shtëpi time në lagjen “Kiras”, dhe më ka dërgu të flas me ju. Në ora 10.00, më datën 11, do jem tek varrezat, gjallë a vdekur. Po pat mundësi kush nga ju të vijë të më shoqërojë në rregull. Po nuk patët mundësi, unë do jem aty në orën 10. Bisedova me Zefin, që më tha se do merrte motokarron me të cilën punonte. Varrezat ishin të rrethuara me policë e stampista. Nga shkolla pyjore, nuk kalonim dot. Zefi takon një shokun e tij që punonte me taksi, Rudolf Gurazion dhe i tregon gjithë situatën. Rudolfi na garanton se do të vijë patjetër të na shoqërojë, por më parë duhej paguar një kupon, sikur po shkonte deri në Maternitet. Atë e pagoi Zefi. Me Zefin ramë dakord që kur të afroheshin te varrezat, dikush të më lajmëronte mua. Pa u afruar 200-300 metra te varrezat, ashtu ndodhi, dikush më lajmëroi dhe nëpër rrugica me vrap shkuam të merrnim Dom Simonin. Unë nga ana tjetër kisha organizuar nja 100 djem të rinj, të gjithë sportista, nga familjet Çekini dhe Kepi. E futëm Dom Simonin mes vetes dhe shkuam drejt varrezave”, kujton Rrok Bardeli. MBAJTJA E MESHËS “Ishte dora e Zotit, jo se nuk kishim frikë, por besonim se do ja dilnim vetëm prej pranisë së madhe të njerëzve atë ditë të 11 nëntorit sidomos, por edhe gjatë gjithë ditëve që nga data 4 nëntor. Çdo ditë kishte njerëz që na jepnin kurajo, na mbështesnin, gra, vajza, pleq e plaka…Na flisnin sikur ne po bënim një diçka të madhe. Ne na dukej si diçka e zakonshme, jemi duke fjetë këtu. Nuk na bënte shumë përshtypje, ato ditët e para. Por kur mora lajmin se janë grumbulluar forcat e rendit si Sampistat, kishte edhe lajme që vinin se “priftat tjerë janë tërheq dhe nuk do marrin pjesë”, këto ishin shkurajuese. Por Dom Simon Jubani ishte i vendosur, ai kishte vetëm hallin tonë. Që ditën e parë që jam takuar me të tek shtëpia e Njac Shahinit na ka thënë: unë kam hallin tuj, kini kujdes, hiqni alkoolin, mos mbani alkool aty. Unë do vij!” Nga rrëfimet e Rrok Bardelit për organizimin e asaj meshe, duket se koha punonte për ta, edhe pse pushteti shtonte presionin dhe fuqinë që i kishte mbetur për të ndaluar gjithë atë ceremoni. ”Kishte presione ndaj shokëve, ka pas raste që u kanë shkuar edhe në shtëpi, (sigurimi i shtetit)”. Takimet e drejtpërdrejta, fjalët mes shokësh, e në familje, organizimi me fise, kontrollet e herë pas hershme në varrezat ku do të mbahej mesha, ishin mendimet dhe veprimet e vetme të tij atë javë nga data 4 deri ne 11 nëntor. “Organizator ishte Dom Simon Jubani, çka të them unë, se kam qenë unë organizatori. Unë kam qenë njëri nga pesëdhjetë mijë personat që kanë qenë prezentë në meshë. Kam shkuar si një katolik i devotshëm, që ndoshta më ka munguar ndonjëherë edhe buka, por urata s’më ka munguar asnjëherë”. E kur shihnin turmat e mëdha të njerëzve që shkonin pranë varrezave për organizimin e Meshës së parë, ndiheshin të gjithë shumë të sigurt. “Me vete kisha gjitha fisin tim. Çdo person që ndodhej në organizim kishte gjithë fisin, pra nuk ishim vetëm. Sidoqoftë, ajo punë kishte mbaruar. Brenda tek varrezat e Rrmajit ishte e pa mundur të hynte ndokush që kishte qëllim prishjen e ceremonisë. Kishte djem të cilët ishin të gatshëm të përballeshin me forcat e policisë, sampistat, edhe pse i kishim shumë afër rreth 200 metra, tek vagonat e trenit. Ardhja e vëllezërve musliman, prania e gjithë sportistave, garantonte siguri: shteti ishte i dështuar çkado të tentonte të bënte”. BODIGARDI Si ish-mundës, kampionë të kohës së tyre, dhe pa i dhënë dikush tjetër një titull, Rrok Bardeli dhe shokët e tij u kthyen dashje pa dashje në rojet kryesore për sigurinë personale të Dom Simon Jubanit. Kjo vërtetohet fare lehtë edhe nga fotografitë e atyre ditëve të ethshme dhe të mëvonshme, që vetë Rrok Bardeli, i jep ekskluzivisht për këtë rrëfim në revistën NewsBomb. “Informacionet ishin nga më të ndryshmet, kujdesi duhet të ishte shumë i madh. Kishim porosi të shmangnim provokimet me çdo kusht” kujton Rrok Bardeli ndërsa rikthehet në kohë tek frika e mbërritjes së datës 11 nëntor 1990, ditë që do të mbahej Mesha, e Dom Simon Jubani duhet të ishte patjetër në varrezat e Rrmajlit. ÇFARË SHKRUHET NË DOSJEN E SIGURIMIT TË SHTETIT (DOSJA 1241) “Në mbarim të meshës, grupi i shërbimit, i kryesuar nga Rrok Bardeli, i kërkuan besimtarëve të largoheshin në mënyrë paqësore në shtëpitë e tyre. Një pjesë u shpërndanë në varreza duke u kujdesur për daljen e njerëzve në mënyrë të rregullt, ndërsa një pjesë tjetër shoqëruan priftin Simon Jubani për daljen nga varrezat. Gjatë zhvillimit të ceremonisë Rrok Bardeli është shprehur se: “Ne kemi marrë të gjitha masat për të mos i sjellë asnjë shqetësim shtetit, kemi caktuar njerëzit tanë që të bëjnë roje në të gjitha varrezat gjatë ritit fetar dhe të të organizojmë daljen e njerëzve nga varrezat në mënyrë të rregullt”. Rrok Bardeli dhe Simon Pjetri i krijuan kushte grupit të filmimit gjatë zhvillimit të ceremonisë fetare.” RROKU NUK ISHTE VETËM Tani kanë kaluar 31 vite nga 11 nëntori i asaj meshe të madhe në Varrezat e Rrmajlit. Aktivitete të tilla kanë mbetur në memorien e atyre që i mundësuan në kohën e represionit të madh. Por, shkodranët treguan kurajo dhe Rrok Bardeli, sot i tërhequr nga jeta publike, kërkon t’i falenderojë një për një. Vetë Rroku pas suksesit që kishte arritur në sport, po korrte një tjetër sukses, së bashku me miqtë e tij. Kishte marrë statusin e bodigardit të Dom Simon Jubanit, por thotë se ndihma më e madhe ka ardhur nga familja Çekini që kishte shtëpinë pranë varrezave të Rrmajit. Po ashtu ai shprehet se ka pasur ndihmë të jashtëzakonshme nga Zef Gjoni si bashkëorganizator, e Zef Kiri, Tonin Alija, Kolec Sermi me vëllezër, Kol Beka-Livadhi, Ndue Gjoni, Karlo e Kolec Çefa, Paulin Shqau, Valentin Deda, Zef Nenshati, Vëllezërit Temali, vëllezërit Kepi, Luigj Thika, Ardian Shllaku, Agustin Mhilli, Alfred e Viktor Bardeli, mundësat kampion Iliaz Guri e Sait Fishta, familja Kaceli, Ndrek Bazhdari e shumë e shumë të tjerë. Rroku me modestinë e tij tregon se besimin në Zot nuk e ka humbur asnjëherë dhe se atë e ka trashëguar nga gjyshi Mark dhe Gjyshja Katrina Bardeli. Ai sot gëzon respekt si sportiest, por edhe si njeri i vendosur që me kurajo guxoi të marr përsipër dhe të bëhet pjesë e asaj ngjarje historike. KUSH ËSHTË RROK BARDELI? Konsiderohet një nga mundësit më të mëdhenj shkodranë në gjithë historinë e këtij sporti. Një vlerësim që e ka marrë nga sukseset e tij të shumta shoqëruar me tituj kampion, fitore kupash, anketash të sportistëve më të mira, medalje të arta në Spartakiada etj. Ai lindi në Shkodër më 1 shtator të vitit 1957. Sportin e mundjes e ka nisur herët, në vitin 1973 teksa pozicionet tek mundja e lirë. Në vitin 1975 dhe 1976 renditet i dyti në kampionatet e të rinjve për të shpërthyer dy vite më vonë dhe për të mos u ndalur më deri në fund të karrierës. Në vitin 1978 ai u shpall kampion i vendit, dhe e shoqëroi edhe me tituj të tjerë në vitet 1979, 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987 dhe 1988. Përveç 10 titujve kampion, Rrok Bardeli fitoi Kupën e Republikës në vitet 1980, 1981, 1982, 1983, 1985, 1986, 1987, pra edhe 7 trofe të tjerë në karrierën e tij. Në Spartakiadën e vitit 1979 ai zuri vendin e pare me Medalje Ari. E përsëriti këtë në vitin 1984, ndersa në 1989, zuri vendin e dytë. Një sportist elitar si ai ka marrë edhe shumë tituj. Në 1981, Presidiumi i Kuvendit Popullor i jep medaljen “Naim Frashëri” të klasit të parë. Në vitin 1990 mori titullin “Mjeshtër i Merituar i sportit”. Në vitin 1999, ministria e Kulturës i akordoi titullin “Nderi i Sportit Shqiptar” për mundjen e lirë. Po atë vit klubi “Vllaznia” e vlerësoi si “Sportisti i Shekullit” e në 2009, bashkia e Shkodrës i ka dhënë titullin “Mirënjohja e qytetit”. Presidenti i republikës me rastin e 100 vjetorit të krijimit të klubit “Vllaznia” i akordoi titullin “Mjeshtër i Madh”. Komuniteti katolik nuk e ka harruar kontributin e tij në këtë meshë të parë. Me rastin e 30 vjetorit të kujtimit të kësaj ngjarjeje, Famullia e Shën Shtjefnit në Shkodër i ka akorduar “Mirënjohje” me motivacionin “Protagonist i një epoke të re për Shkodrën e Shqipërinë, për fenë e demokracinë”.

Mundësi kampion bodigard i Dom Simon Jubanit: Si organizuam meshën e parë në varrezat e Rrmajit

Nga Simon Shkreli, Shkodër

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Mbesa e inxhinierit beratas të Harvardit që sfidoi Otranton me not

Shën Valentini i doktor Skerdit, për herë të parë rrëfen dashurinë që lindi në bankat e shkollës

Timo Flloko, shkëlqimi që erdhi nga “Anës Lumenjve”

Në jetën e re të produksionit

“Lulëkuqet mbi mure”, dhe historia e vërtetë e Reshatit rrëfyer nga mbesa

Aurora Dibra nxjerr nga “Kutia e Errët” historinë tragjike të jetës së saj

Artikujt më të lexuar

RA NGA QIELLI, edhe “Profeti” i Ben Blushit

“Rilindja” që erdhi me bujë, por u shua pa zhurmë

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

Mashtruesit e Mikrokredive

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Çfarë ka Akoma për Rozana RADIN!

Ikja e Ramës pengohet nga rikthimi i Berishës

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Mundësi kampion bodigard i Dom Simon Jubanit: Si organizuam meshën e parë në varrezat e Rrmajit

Nga Simon Shkreli, Shkodër

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?