“Gjyqet e kafeve” sipas Jonila Godoles

Jonila Godole, Dr. Çelo Hoxha dhe Kastriot Dervishi zbulojnë gjyqet ndaj zyrtarëve të lartë të Shqipërisë Komuniste. Për herë të parë tre autorët publikojnë në një libër përballjen me persekutorët. Ka hulumtuar vite të tëra për të siguruar vendimet gjyqësore të proceseve ndaj zyrtarëve të lartë të Shqipërisë komuniste. Dhe më në fund arriti t’i siguronte ato falë bashkëpunimit me historianin Çelo Hoxha, drejtor i ISKK dhe studiuesin e materialeve arkivore, Kastriot Dervishi. Drejtësia e re, në hapat e para të Shqipërisë pluraliste, e pati të vështirë ta dënonte nomenklaturën ashtu siç prisnin dhjetra mijëra shqiptarë të dhunuar në gjysmë shekulli diktaturë. Teksa e prezantonte në Ditët e Kujtesës këtë studim, Godole kujtoi se këto procese kanë hyrë në kujtesën tonë kolektive si “Gjyqet e Kafeve”, si ironi ndaj dënimit të Nexhmije Hoxhës, bashkëshortes së tiranit që udhëhoqi shqiptarët në terrin që ofronte izolimi ndaj botës dhe dënimeve të pamëshirshme ndaj atyre që mendonin ndryshe nga ai. “Nomenklatura u dënua për abuzime të vogla ekonomike dhe jo për krime politike. Dokumentet e dëshmojnë këtë, siç tregojnë edhe përpjekjet e drejtësisë së re për t’i dënuar përgjegjësit e diktaturës. Por ndërsa të përndjekurit politikë pritën një ‘Nuremberg’, një gjykim të qartë për persekutorët, të cilët ishin përgjegjës për dhjetra mijëra të burgosur politikë, familje të internuara dhe mijëra të vrarë e të zhdukur – kjo nuk ndodhi”, tregon Godole. Për të shpjeguar më tej arsyet pse Nexhmie Hoxha u dënua ironikisht për “kafe”, “rrugica leshi” apo “llulla druri”, Jonila Godole bën një analizë të gjerë të një shoqërie që sapo kishte dalë nga diktatura dhe shumëçka ishte sa e panjohur, po aq edhe e pashmangshme në një shoqëri tranzicioni. “Mungoi diskutimi për kuadrin ligjor të nevojshëm që do të pengonte shmangien e tyre nga përgjegjësia, me argumentin se “kishin zbatuar thjesht urdhërat”. Mungoi presioni nga shoqëria civile e sapoformuar, nga gazetarët, të cilët raportuan më shumë mbi lajmet bombastike mbi shpenzimet e jetën luksoze, dhe më pak për përgjegjësitë konkrete të të akuzuarve. Mungoi reflektimi mbarëshoqëror mbi shkaqet dhe pasojat e një regjimi represiv që mbijetoi për gati gjysmë shekulli dhe mundësia për një katarsis të thellë moral dhe një ndarje të vërtetë me të shkuarën”, thekson Godole. Nga analiza që botuesit e studimit u bëjnë këtyre proceseve gjyqësore dhe nga vetë konsultimi me vendimet gjyqësore duket sikur trajektorja e zhvillimit të demokracisë dhe shtetit të së drejtës në Shqipëri mund të kishte qenë mbase ndryshe, nëse do ishte përpiluar qysh në fillim një kuadër i ri ligjor që të garantonte parimin Nulla poena sine lege dhe të mundësonte ndjekjen penale të krimeve pa rrezikuar që vendimet të përballeshin më vonë me sfida kushtetuese, apo të shpalleshin të paligjshme. “Ngutja dhe mungesa e strategjisë reflekton problematikat me të cilat u përballën institucionet e reja në një kohë të shkurtër pas rrëzimit të regjimit komunist dhe brishtësinë e strukturave të gjyqësorit dhe prokurorisë”, renditen ndër të tjera si kushtet, në të cilat u morën këto vendime. Po përse shërbejnë këto procese, tanimë të zbardhura edhe falë misionit që Jonila Godole me Institutin për Demokraci, Media dhe Kulturë (IDMC) ndërmerr prej 9 vjetësh, në çdo muaj shkurt përmes “Ditëve të Kujtesës” për atë periudhë të errët të Shqipërisë? Sipas saj, ky botim është një risi krahasuar me të gjitha vendet ish-komuniste në kuadër të drejtësisë tranzicionale. Ka pasur botime të vendimeve gjyqësore në rastin e procesit të Nyrembergut apo të të Frankfurtit kundër oficerëve dhe zyrtarëve të lartë nazistë, por jo për kastën drejtuese të diktaturave komuniste pas vitit 1989. Përmes zbardhjes së këtyre vendimeve gjyqësore, Godole shprehet se shoqëria shqiptare ka mundësinë që t’i njohë nga afër argumentet e përdorura në gjyq nga pala akuzuese dhe ajo mbrojtëse. Në studim përfshihet lista me 35 funksionarë si dhe gjithë historiku i dënimeve të tyre fillimisht për abuzime ekonomike, pastaj me ndryshimin e ligjit “për krime ndaj njerëzimit” si dhe “për genocid”. Siç ndodhen edhe histori individuale përndjekjeje, lista me emra familjesh, ndër to gra dhe fëmijë që janë deportuar, dëbuar apo internuar në kundërshtim edhe me ligjet e kohës. Disa nga personat e akuzuar në këto procese ende vazhdojnë që të jetojnë dhe të jenë aktivë në jetën publike. Dështimi i proceseve duke i shpallur këta ish-zyrtarë të pafajshëm pas vitit 1997, sipas Godoles, krijoi “mitin e pandëshkueshmërisë” nga drejtësia, i cili ende vazhdon që të jetë aktual në një kontekst tjetër. Në botim përfshihet një faksimile e vendimit gjyqësor në procesin ndaj Nexhmije Hoxhës dhe Kino Buxhelit në janar 1993. Faksimilet e vendimeve të tjera ndodhen pranë IDMC dhe ISKK, i cili i ka siguruar ato në mënyrë zyrtare.

“Gjyqet e kafeve” sipas Jonila Godoles

Nga Luela Myftari

Artikuj të ngjashëm Artikuj

80 vjeç Çlirim, çfarë zbuluan britanikët për largimin e mistershëm të gjermanëve

Kush i “hëngri” 500 kg flori të anglezëve gjatë luftës

Shqipëria 49’ nën lupën e CIA-s: Si t’i ndihmojmë grupet e rezistencës!

Kapodistria, kush ishte Gjon Gjika, presidenti i parë i Greqisë

Vodhën arin e shqiptarëve për të bërë dhëmbë floriri

Gjykatësi që dha tre dënime me vdekje

Artikujt më të lexuar

Çfarë ka Akoma për Rozana RADIN!

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

Një minoritet i braktisur rreth Buretos në Përmet

ERVIN SALIANJI, politikani që u “burgos” prej fjalës

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

KUR ARTISTI RRËFEN DHUNËN/ Serbia e ka humbur Kosovën që në 1989-ën

Kapodistria, kush ishte Gjon Gjika, presidenti i parë i Greqisë

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

“Gjyqet e kafeve” sipas Jonila Godoles

Nga Luela Myftari

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?