Drama e arsimit të lartë, kush po i rrënon Universitet!

Dhjetra degë në universitetet e rretheve, por edhe në universitetin e Tiranës rrezikojnë mbylljen pasi nuk arritën të plotësojnë kuotën minimale prej 7 studentësh. Në betejë për të joshur studentët e rinj, ekspertët e arsimit konsiderojnë se zbrazja e universiteteve do të merrte fund me paratë që harxhohen për vetëm 5 km rrugë. As universiteti i Tiranës, më i madhi dhe më i rëndësishmi në vend, nuk arriti të joshë studentët për këtë vit akademik. Kur është mbyllur edhe faza e dytë e aplikimeve Universiteti i Tiranës, ka ende 1840 kuota të paplotësuara, që përbëjnë 40 % të totalit prej 4707 kuota që kishte shpallur ky institucion i arsimit të lartë. Degët e mësuesisë janë në grahmat e fundit edhe në këtë universitet. Të dhënat e publikuara nga vetë universitet tregojnë një të ardhme të zymtë për mësuesinë, por veçanërisht ata të shkencave ekzakte rrezikojnë të zhduken. Degët e mësuesisë për lëndët ekzakte rrezikojnë të mbyllen në të gjitha universitetet e rretheve, ndërsa i Tiranës është në limitet për të krijuar një grup minimal prej 7 studentësh. Shifrat e regjistrimeve janë dramatike. Degën e Fizikës në Universitetin e Tiranës e kanë zgjedhur vetëm 7 studentë, ndërsa në Shkodër dhe në Elbasan ka nga 2 studentë; Kiminë e kanë zgjedhur për të vijuar studimet e larta në Tiranë vetëm 5 të rinj, ndërsa në Elbasan kjo degë është e bashkuar me Biologjinë dhe e ka zgjedhur vetëm 1 student; matematikën në Tiranë e kanë zgjedhur 14 studentë dhe të njëjtën zgjedhje ka bërë vetëm një student tjetër në Korçë. Braktisje masive kanë shënuar këtë vit edhe degët e e filologjisë, gjuhëve të huaja dhe shkencave sociale. Kështu, Gjeografia në Universitetitn e Tiranës, nga 152 kuota ka ende të lira 90 vende, në degën e Historisë nga 80 kuota janë regjistruar vetëm 17 studentë. Gjuhë Letërsia ia ka dalë të mbijetojë vetëm në universitetin e Tiranës me 100 studentë të regjistruar në vitin e parë, ndërsa në Shkodër, për këtë degë, janë regjistruar vetëm 5 studentë. Në Elbsanan 6 të rinj, në Vlorë dhe në Gjirokastër janë regjistruar nga 3 studentë, ndërsa në Korçën e Gjuhës Shqipe këtë degë e kanë zgjedhur 6 studentë. Spanjishten e kanë zgjedhur vetëm 2 studentë nga 60 kuota që ka në dispozion, po ashtu edhe Filozofinë e kanë zgjedhur vetëm 3 të rinj nga 70 vende të reja që kishte programuar ky fakultet për vitin akademik 2023-2024. Rënien dramatike të numrit të studentëve, ekspertët e arsimit e lidhin me një mori arsyesh. Sipas tyre e para lidhet me numrin e maturantëve që është pakësuar në mënyrë drastike. Sipas të dhënave të INSTAT në 5 vitet e fundit universitetet shqiptare kanë humbur një shifër rekord prej 18 mijë studentësh. Shezai Rrokaj, ish-rektor, aktualisht dekan i fakultetit Filologjik pranë Universitetit të Tiranës, pranon se situata është dramatike. Në mënyrë të veçantë, sipas tij, degët e mësuesisë, me pagesat zhgënjyese i kanë kthyer në degë të preferuar për më të dobëtit. “Këtu tek ne, e zgjedhin mësuesisë 15 përqind e maturantëve më të dobët, - deklaron Rrokaj. - Problemi nuk është vetëm mbushja e kuotave, problemi është pse tek ne vijnë maturantët më të dobët. Dhe e dini pse ndodh kjo? Sepse interesi për t’u bërë mësues, është asgjë, është një rrogë e pamjaftueshme që nuk përmbush asnjë pritshmëri”, - sqaron Rrokaj. Duke marrë si krahasim Finlandën, e cila ka sistemin arsimor më të mirë, ai thotë se pagat e mësuesve në këtë shtet janë në nivelin e dytë më të lartë në hirearkinë e pagave. Kjo e bën mësuesinë një profesion mjaft të kërkuar, ndaj në Finladë ajo zgjidhet nga 15 përqind e maturantëve më të mirë, njëjtë siç ndodh aktualisht me degën e mjekësisë në universitet shqiptare. Sipas tij vendi po përjeton një situatë dramatike, që është zbrazja nga të rinjtë. “Ka ardhur koha kur politika duhet të reflektojë se çfarë po ndodh. Nëse duhet një pikënisje, sektorët jetikë buxhetorë ku futet arsimi, shëndetësia, policia, pra ato profesione që mbajnë në këmbë shtetin, publiken, duhet të kenë rritje rrogash relaviatisht të krahasueshme me vendet ku ka emigracion. Vetëm kështu mund t’ia dalim”, - sugjeron ai. Teuta Toska, përgjegjëse e departamentit të Gjuhësisë pranë Universitetit të Elbasanit e lidh dramën e braktisjes së universiteteve me punësimet politike që e bën të zymtë të ardhmen e të rinjve. “Probelmi më i madh, jo vetëm i degëve të mësuesisë, është punësimi politik. Mësuesi duke qenë se është punë shteti, ka gelur peng i punësimeve politike, por tek ne edhe rojat dhe pastruesi e bën politika emërimin. Partitë dhe deputetët fusin hundët kudo, si pasojë ka rënë cilësia dhe kjo ka bërë që studentët të mos mësojnë pasi i varin shpresat tek anëtarësimet në parti, ndërsa pjesa tjetër dekurajohen”, thotë Teuta Toska. Sipas saj, një tjetër faktor që kanë sjellë braktisje të degëve të mësuesisë, lidhet me procedurat që e kanë bërë një rrugë shumë të gjatë deri në plotësimin e kushteve për të filluar punë. “Më parë del mjeku në punë se mësuesi. Duhet të mbarosh 3 vjet bachelorin, pastaj ke 2 vite masterin, më pas duhet të bësh 1 vit stazh. Duhet të presësh 1 vit tjetër për të bërë provimin e shtetit e për të marrë licencën e mësuesit dhe duhet të presësh pastaj edhe portalin për emërimet. Pra shkuan 7 vite, ndërkohë që një student me të njëjtën mesatare del në punë minimumi pas tre vitesh”, - sqaron pedagogia e Gjuhësisë, Teuta Toska. Duke parë trendin e regjistrimeve dhe të largimeve, ekspertët mendojnë se e ardhmja e universiteteve është në rrezik. Sipas tyre, nuk do të jetë e largët dita kur rrethet do shkojnë drejt mbylljes, ndërsa numri i studentëve që ndjekin Universitetin e Tiranës do të ketë rrudhje drastike. 400 mijë lekëshi nuk i joshi studentët Fenomeni i braktisjes së universiteteve nuk u ndalua as nga nisma e qeverisë për të shpallur degët e mësuesisë, turizmit apo bujqësisë, prioritet kombëtar. Që do të thotë se studentët janë përjashtuar nga tarifa e shkollimit si dhe përfitojnë një burse prej 40 mijë lekë në muaj. Rigels Xhemollari, nga “Qendresa Qytetare” thotë se jo vetëm që kjo nismë nuk i ndihmoi universitetet të thithnin studentë, por aktualisht Shqipëria po i nënshtrohet tregut të punës gjerman. Ai e lidh këtë me kërkesën e madhe që vazhdojnë të kenë aktualisht universitetet për mjekësi, infermieri dhe mami që kanë kapur shifra rekord me 3 mijë aplikime. “Braktisja ka ndodhur për dy shkaqe, se pari të rinjtë e kanë kuptuar që ka qenë një çark, pasi jo të gjithë do të paguheshin dhe jo të gjithë do e ruajnë mesataren për 5 vite. Së dyti, drita që shihet në fund të tunelit pasi mbaron këto degë është e zbehtë, pasi ato janë përcaktuar subjektivisht si të tilla dhe nuk lidhen me prioritetet e ekonomisë shqiptare”, - shpjegon Xhemollari. Edhe vetë akademikët janë të ndarë për mënyrën se si ka ndikuar kjo mbështetje me bursë. Teuta Toska thotë se këtë vit ka pasur një rritje të kuotave pikërisht për shkak të joshjes me bursë, ndërsa Shezai Rrokaj e konsideron “pesë me hiç” këtë skemë mbështetjeje. “Është pesë me hiç politika për t’iu paguar të drejtën e studimit. Ka një përmirësim por nuk është kjo zgjidhja. Ka vetëm një zgjidhje: nëse ti do t’i mbash këtu, duhet të rritesh pagat në mënyrë të tillë që ato kur të bëjnë një bilanc, të jetë në favor të qëndrimit këtu”, - thotë Rrokaj. Shqipëria vazhdon të ketë një emigrim të pandalshëm të trurit. Sipas “Global Economy” Shqipëria u rendit në top 10-ëshen e vendeve me largime më të shumta të trurit përgjatë vitit 2022. Nga 177 vende të marra në analizë Shqipëria renditej në vendin e 8-të. Referuar kësaj renditjeje, treguesi i ikjes së trurit merr në konsideratë ndikimin ekonomik të zhvendosjes njerëzore (për arsye ekonomike, ose politike) dhe pasojat që kjo mund të ketë në zhvillimin e një vendi. Sa më i lartë të jetë indeksi, aq më i madh është largimi i perosnave nga vendi i tyre. Shqipëria kishte në vitin 2022 një indeks largimi 8.30, ndërkohë që lista kryesohej nga Samoa me një indeks largimi 10.00. Më të kënaqurit me vendin te tyre ishte Australia me një indeks largimi 0.4. https://www.theglobaleconomy.com/rankings/human_flight_brain_drain_index/ “Ky është genocid kombëtar”, - këmbëgul Shezai Rrokaj, duke iu referuar shifrave të larta të largimit të të rinjve. Në situatën ku jemi ai e konsideron të paarsyeshme adresimin e fondeve drejt infrastrukturës dhe jo tek rrënja e problemit. “Për çfarë na duhen lekët për infrastrukturën, kur truri po ikën. Shqipëria mbeti trupeshk…”, - thotë ai. “Shteti duhet ta fillojë nga investimi për trurin, pasi ky është investimi më i rëndësishëm. Sikur të kurseheshin 3-4 km rrugë në vit, me kaq para mbyllej kjo punë edhe me rroga të larta”, - përfundon ai. Universitetet shqiptare në fund të listës Një rankim i publikuar pak ditë më parë nga “QS World University Ranking”, për cilësinë e universiteteve në Evropën Juglindore shkaktoi jo pak zhurmë dhe amulli për universitetin e Tiranës. Referuar kësaj renditjeje, i cili vitet e fundit ka bërë pjesë të rankimit edhe disa universitete shqiptare, Universiteti i Tiranës, pozicionohej thuajse në fund të tabelës. Më konkretisht UT mbante vendin e 677 nga 688 universitete të Evropës Juglindore të përfshirë në këtë klasifikim. Ndërkohë që në vitet e kaluara ky universitet kishte qenë në vendin e 400. Universiteti i Tiranës e përgënjështroi këtë rankim duke thënë se “universiteti përfshihej për herë të parë në këtë klasifikim dhe si i tillë nuk kishte si të binte nga klasifikimi”. Në fakt, në një përmbledhje të bërë vetë “QS World University Ranking” thotë se ka përfshirë për herë të parë 106 institucione të arsimit të lartë në këtë klasifikim, midis të cilave edhe Shqipërinë. https://www.topuniversities.com/universities/university-tirana Krejt ndryshe nga pretendimi i rektoratit të Universitetit të Tiranës, Rigels Xhemollari nga “Qëndresa Qytetare” që ka monitoruar disa herë universitetet publike ngre shumë pikëpyetje. “Universitetet shqiptare çalojnë në produktin e tyre shkencor, pasi në atë rankim 30% të peshës e ka reputacioni i akademikëve. Rektori dhe dekanet e UT kane 0 publikime shkencore në revistat prestigjoze”, - thotë Xhemollari. Si dilet nga ky rreth vicioz? “Zgjidhja duhet parë te rritja e integritetit dhe reputacionit të universiteteve shqiptare duke rritur kështu edhe cilësinë e diplomës. Së dyti, ka nevojë për profilizim të universiteteve dhe jo kioskëzim i tyre, ku të gjithë ofrojnë edhe mami, edhe histori, edhe kimi. Së treti ka nevojë për drejtues që lexojnë, kuptojnë dhe zbatojnë strategjitë e arsimit dhe nuk e kalojnë gjysmën e ditës duke dalë në fotografi”, - përfundon Xhemollari.

Drama e arsimit të lartë, kush po i rrënon Universitet!

Nga Esmeralda Keta

Artikuj të ngjashëm Artikuj

“Krenaria e Kuçovës”, uzina e “shqiponjave” në qiell

Uzina që “ndriçoi” Shqipërinë, në “terrin” e demokracisë

Korça shpall falimentin, e shpëton…Nikua

Bakri i Kukësit që nxirrte Ar, prej fabrikës ka mbetur vetëm… OXHAKU & KUJTIMET

Të gjallët e Uzinës së Vdekjes

Superfosfati i Laçit, “vrasja” që vjen nga shkëlqimi

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Inva Mula: Unë sopranoja e parë shqiptare në skenat evropiane

“Krenaria e Kuçovës”, uzina e “shqiponjave” në qiell

Nano, beteja e një jete

Mario Ashiku, një dashuri, shanse të dyta dhe një jetë e jetuar bukur (si vetë ai)

Ismail Qemali, nga pavarësia te “Grushti i Shtetit”, E vërteta e shtetarit të parë shqiptar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Drama e arsimit të lartë, kush po i rrënon Universitet!

Nga Esmeralda Keta

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?