Shkëlqimi dhe rënia e fshatrave turistike

Metamorfoza e trishtë e investimeve nga lejet për fshatra turistike, të kthyera në vila hermetike për privatë Gjatë dy dekadave të fundit, 99 përqind e dhjetëra lejeve për fshatra turistike u keqpërdorën për të shitur vila dhe apartamente,një pjesë duke pastruar para të korrupsionit dhe të trafiqeve të paligjshme Sapo doli lajmi se qeveria u ka dhënë statusin e investitorëve strategjikë, Artan Gaçes, ndërtues, bashkëshort i ministres së Jashtme Olta Xhaçka apo edhe Gazmend Pajës, humorist i portokallisë dhe djali i humoristit të njohur Luftar Paja, media dhe rrjetet sociale u pushtuan nga komentet sesi këta individë kishin përfituar statusin e investitorit strategjik në zona aq të dëshiruara, bregdet. Të dy investitorët strategjikë, dhanë argumentet e tyre, madje nxorrën edhe hartat sesi do të zhvilloheshin zonat turistike, plot me vila të vogla dykatëshe që shohin përtej detit Jon. Përpara tyre, çdo zall bregdeti, u përket po ashtu këtyre fshatrave. Pak vend ka për komente, kur tabelat anë tyre të thonë “zonë e ruajtur me kamera”, apo “plazh privat”. Ideja e investitorit strategjik që po zhvillon bregdetin shqiptar nuk është një ide e re. Zhvillimet e shumta urbane, pas viteve ’90, sollën një kaos të jashtëzakonshëm në vend, ku plazhi i gjerë dhe i shtrirë i Durrësit, deri poshtë Kavajës, u mbush me ndërtime kaotike, pa formë e pa përmbajtje, me njerëz që zinin kuturu nganjë copë tokë në rërë, e aty fillimisht ndërtuan kioskat, që tani pas 30 vjetëve, janë shndërruar në hotele, pallate, vila. Nuk ka asnjë qeveri që mund të jetë e gatshme të ndërhyjë në atë zonë, aq sa plazhi humbi gjithçka që kishte mbetur me fanatizëm me ato pishat e larta e të bukura dhe bregdetin mbushur me rërë e çadrat e vendosura në mënyrë të çrregullt nga ata që përfitonin kabina plazhi apo ishin turistë ditorë. Kaosi urban i plazheve ecte me shpejtësi dhe nga dita në ditë, shihje të tjera kërpudha që hapeshin si pas një shiu. Nga vitet 2000, pati një formë tjetër zhvillimi, në ato që u quajtën “fshatra turistikë” në zonën e Durrësit. Elita e vendit, ato që kishin buxhete financiare, prenotuan aty shtëpitë e tyre, rrethuar nga pishat, me dokumente që merreshin me vendime të KKRTSH-së së kohës, por pa pronësi mbi truallin, apo me pronësi 99 vjeçare. Pas kaq vitesh, askush nuk ua merr dot shtëpitë e plazhit aristokratëve të Shqipërisë, por kur e panë që plazhi i Durrësit u popullua shpejt, ata nisën një tjetër inkursion: drejt Gjirit të Lalzit, e më së shumti, drejt Jugut, Perlës turistike të Shqipërisë. Brenda një dekade, u harruan brezaret e bukura të Lukovës dhe jo vetëm. U harruan rrugët gjarpëroshe me çakull, u shtrua asfalt për makinat luksoze që duhet të hynin brenda shtëpive që elita e vendit, kishte marrë në bregdet. Vila, vila, vila...askush nuk mendoi ndonjëherë për ndonjë hotel, të kishte kapacitetin të mblidhte turistët që do të vinin në Shqipëri. Aty, mendohej të krijohej turizmi elitar. Por “koncepti i turizmit elitar”, u zhduk në drejtim të paditur. Gjatë 30 viteve 1993-2022, janë përgatitur gjashtë strategji turizmi për vendin tonë. Disa prej tyre edhe me kontributin e ekspertëve të Bankës Botërore, GIZ, etj. Të gjitha strategjitë kanë synuar zhvillimin e qëndrueshëm të industrisë numër një të vendit dhe që të gjitha kanë dështuar! Ajo që propozonin të gjitha këto strategji ishte që ndërtimet në bregdetin Adriatik të ishin të ulëta, ndërsa ato në Jon të bëheshin në përputhje me relievin, të grupuara dhe pas brezit të gjelbër. Strategjitë i mëshonin shumë domosdoshmërisë që ndërtimet t’i përshtateshin arkitekturës lokale, pra të mos ishin prej betoni dhe tip kutie, por të ruanin mjedisin dhe të bëheshin kundrejt një planifikimi strikt urbanistik. U hodh edhe ideja e agjencive “one stop shop” (me një ndalesë) për investimet në turizëm. Ndërtimet prej betoni dhe tip kutie në të ashtuquajturat fshatra turistike, të kthyera në rezidenca hermetike privatësh Tabela 1. Objektivat e strategjive afatgjata për turizmin Ndërtimet në bregdetin e detit Adriatik të ishin të ulta Ndërtimet në bregdetin e detit Jon të bëheshin në përputhje me relievin, të ishin të grupuara dhe të kryheshin pas brezit të gjelbër Ndërtimet t’i përshtateshin arkitektures lokale, të mos ishin prej betoni dhe tip kutie Të ruanin mjedisin Të bëhej një planifikim strikt urbanistik. Në fakt, ndodhi e kundërta. Asnjë nga drejtimet kryesore të strategjive, si konkurrenca e lirë, fokusi tek klienti-turist dhe pozicionimi në treg nuk u realizua. Të gjitha objektivat dhe orientimet e mësipërme u shpërfillën nga qeveritë, si të djathta dhe të majta, që u alternuan në pushtet gjatë viteve 2002-2022. Shitja e e tokës së dhënë nga lejet për fshatrat turistike, blerësve të vilave dhe apartamenteve, të cilat u kthyen në zona residenciale, përmbylli dhe betonoi zbatimin e pasuksesshëm dhe kriminal të ligjit për turizmin. Tabela 2. Pesë pikat e përbashkëta të pazbatuara të strategjive 1993, 2002, 2007, 2011, 2014 dhe 2018 Mungesa e zbatimit të ligjit (në lidhje me ndërtimet dhe mjedisin). 2. Zhvillimi i paplanifikuar. Jo sipas modeleve të qarta. I paorganizuar në terma afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë. I pabazuar në hierarkinë strategji-masterplane-zona për zhvillim-plane investimi. 3. Mungesa e kontrollit mbi zhvillimet e mjedisit. 4. Mungesa e veprimit të institucioneve sa i përket krijimit të strukturave, politikave, standardeve, klimës së favorshme për biznes, menaxhim inteligjent i tregut, zhvillim produktesh dhe shërbimesh dhe i burimeve njerëzore. 5. Mungesa e bashkëpunimit mes sektorit publik, privat, qendror dhe lokal. Modeli “Gjiri i Lalëzit”- pjellë e shpërfytyruar e abuzimeve me lejet për fshatrat turistik Apartamente-vila të privatizuara në një gjoja fshat turistik në Gjirin e Lalëzit Vërshimi i fshatrave turistike, të destinuara thjesht dhe vetëm për shitje, në vend të resorteve me kapacitete të mëdha akomodimi dhe të gatshme në çdo kohë për të dhënë me qera mjediset e tyre për turistët vendas ose për grupe të organizuara turistësh nga vendet perëndimore, lindore, etj., jo vetëm nuk i dha industrisë së turizmit atë vlerë të lartë dhe të shtuar që i ka dhënë në Greqinë fqinje, në Itali, Kroaci, Spanjë, etj., por bllokoi me qindra hektarë tokë në bregdet, peng të qindra familjeve të kamura pushtetarësh, politikanësh të korruptuar, prokurorësh, gjykatësish, etj, duke mos lejuar përdorimin efektiv të tyre për mijëra dhe dhjetëra mijëra turistë gjatë gjithë vitit, në dobi të të ardhurave të shtuara për gjithë ekonominë e vendit dhe për komunitetin e fshatrave përreth. Bregu i Jugut të vendit sot, perla e Rivierës Shqiptare, po zhvillohet me modelin e Gjirit të Lalëzit, nje sipërfaqe prej qindra hektarësh, dikur në mes të një pylli të bukur, të pacënuar nga vala e ndërtimeve që zaptoi Durrësin fill pas viteve 1990-të, sot të zaptuar dhe të përçudnuar nga “kolonitë” hermetike të fshatrave turistike. Në Gjiri i Lalëzit, por jo vetëm aty, praktikisht në të gjithë Shqipërinë, ku janë shpërndarë këto “fshatra turistike”, banesat shfrytëzohen nga pronarët privatë një ose dy muaj në vit, duke punësuar vetëm dy-tre punonjës sigurie për ruajtjen e tyre gjatë gjithë pjesës tjetër të vitit. Apartamente-vila në Gjirin e Lalëzit Ndërtimet e fshatrave turistikë përgjatë gjithë bregut të Lalëzit kanë dëmtuar kurorën e pishave të gjelbra. Banorët e Ishmit nuk po shohin përfitime nga popullimi i bregut gjatë verës. Zona është kthyer hermetike, me vila luksoze, të cilave nuk u afrohesh dot. Të rrethuara me gardh mbrojtës dhe me roje të armatosura, përveçse thjesht kanë shtuar kuriozitetin për jetën matanë, nuk kanë sjellë asnjë përfitim për popullsinë e zonave përqark. Fshatrat turistike të Lalëzit nuk kanë rritur dukshëm në zonë kërkesën për prodhime ushqimore të freskëta, as edhe e kanë nxitur bujqësinë dhe artizanatin përreth. As kërkesë të dukshme për punësim nuk ka pasur. Megjithë këto dështime në sjelljen e efekteve pozitive për ekonominë në tërësi dhe për zhvillimin e zonave përreth fshatrave turistike në veçanti, ky model i dështuar dhe krejtësisht i shpërfytyruar i atij që në realitet duhet të jetë një fshat turistik, po përhapet me shpejtësi në Jugun e vendit, në Bregdetin e Jonit dhe po bën kërdinë në bllokimin dhe zënien e zonave më elitare për turizëm në Shqipëri. Për fat të keq, zhvillimi i turizmit tek ne, sidomos me fillimin e Mijëvjeçarit të ri, nuk erdhi nga ndjekja e objektivave të zhvillimit afatgjatë, të marketimit agresiv të destinacioneve tona turistike dhe menaxhimit përmes përvojës konkurruese në rajon, duke përmirësuar cilësinë e shërbimeve dhe krijuar produkte me çmim të leverdisshëm dhe imazh pozitiv, por nga etja e pangopur për fitim e kompanive dhe sipërmarrësve pranë qeverive dhe nga nevoja urgjente për të pastruar para të korrupsionit dhe krimit të organizuar me blerje apartamentesh dhe vilash në bregdet. Në këtë mënyrë, politikat e zhvillimit të turizmit hynë në një simbiozë të rrezikshme me korrupsionin galopant në nivel qeveritar dhe me interesat e krimit të organizuar për të pastruar paranë e trafiqeve të paligjshme. Këtë e dëshmojnë aferat e denoncuara në media për dhënien në përdorim klientëve të qeverisë të tokave në Bregdetin e Jugut, në shkelje flagrante të të drejtave të ligjshme të fshatarëve të Bregut, si dhe të pasurive kombëtare me rëndësi strategjike, në mungesë të plotë të planeve të investimit dhe bashkëpunimit me pushtetin vendor. Rasti emblematik Kakome Qeveria shqiptare vendosi të japë me koncesion hapësirën prej 70 hektarësh në gjirin e Kakomesë ne mesin e vitit 2012. Koncesioni u dha në bazë të një ligji të vitit 1993, i cili nuk njeh pronësinë private në tokat pranë bregut të detit. Në këtë histori u përfshi edhe shoqëria e njohur botërore e menaxhimit të resorteve luksoze turistike Club Mediteranee (Club Med), e cila deklaroi se merrte përsipër të realizonte për 15 vjet administrimin e fshatit turistik në Kakome. Fshati Kakome do kthehej në pjesë të rrjetit turistik mesdhetar të kësaj shoqërie. Gjiri spektakolar i Kakomesë Zhgënjimi i Club Med nga rezultati me investimin e marrë përsipër përbën një humbje të jashtëzakonshme imazhi të vendit tonë, si vend turistik i sigurtë për investimet elitare në turizëm. Përpara se të nisnin punimet per fshatin turistik, investuesi u përball me kundërshtimet e banorëve të fshatit Nivicë. Ata zhvilluan protesta të vazhdueshme, ndërtuan çadra dhe qëndruan 24 orë në 24 për të bllokuar punimet. Sipas dokumenteve të paraqitura prej tyre, 126 familje të fshatit janë pronarë të 4,300 hektarëve kullota. Ndërsa pjesa më e madhe e kullotave janë toka pa vlerë të konsiderueshme financiare, gjiri i Kakomesë është pjesa më e rëndësishme e kësaj prone. Banorët e Nivicës u shpronësuan në vitin 1946 nga kullotat e tyre. Në një kohë ku problemet e pronësisë së tokës në vendin tonë janë ende në një mish-mash te pazgjidhur, kalvari i ndërtimit të fshatit turistik Kakome ende nuk dihet kur do të përfundojë.

Shkëlqimi dhe rënia e fshatrave turistike

Nga Fatos Çoçoli

Artikuj të ngjashëm Artikuj

50 vjet nga Revolta/ SPAÇI – Burgu i komunizmit dhe demokracisë

Jeta e katërt e President Alfred Moisiut

TË FSHETAT E ZGJEDHJEVE 2023: ROLI I FISEVE, OLIGARKËVE, PARTIVE DHE ODIHR

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Katër shokët doktorë kavajas, që sjellin bukurinë e jetës dhe madhështinë e qytetit

Të pathënat e ekzekutimit të biznesmenit nga turisti-vrasës

Artikujt më të lexuar

SONDAZHI/ Si ndahen votat për Tiranën e Shqipërinë

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

Shpellat e jugut, monumente të braktisura dhe të harruara nga shteti

50 vjet nga Revolta/ SPAÇI – Burgu i komunizmit dhe demokracisë

Të pathënat e ekzekutimit të biznesmenit nga turisti-vrasës

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Shkëlqimi dhe rënia e fshatrave turistike

Nga Fatos Çoçoli

Metamorfoza e trishtë e investimeve nga lejet për fshatra turistike, të kthyera në vila hermetike për privatë

Gjatë dy dekadave të fundit, 99 përqind e dhjetëra lejeve për fshatra turistike u keqpërdorën për të shitur vila dhe apartamente,një pjesë duke pastruar para të korrupsionit dhe të trafiqeve të paligjshme

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?