S.O.S. Bujqësia! Si po dështon qeveria, hipur lesës së qeve!

Histori jete nga fermerët e “shkatërruar” ekonomikisht. Ardit Llupo nga Lushnja: “Nuk shikoj ndonjë të ardhme në punët e bujqësisë”. Mijëra fermerë të kthyer nga emigracioni po mendojnë të largohen sërish nga Shqipëria. Investimet në sera po u dështojnë. Cili duhet të jetë programi për daljen nga kriza dhe pse kanë rënë eksportet në fillim të vitit. Dështimi i bujqësisë, këmbana e alarmit për një valë të re largimesh Bujqësia na mban në punë 40 përqind të punonjësve dhe jep një të pestën e prodhimit kombëtar prej 13.7 miliardë eurosh. Ajo ishte komardarja e shpëtimit për vitin e mbrapshtë 1997 dhe për vitin e pamundur pandemik 2020. Për 12 vite rrjesht, nga viti 2010 deri në vitin 2021, eksportet e fruta-perimeve u shumëfishuan. Por këtë vit, duket se gjërat nuk po shkojnë si duhet. Çfarë ndodhi? Sera-biznes i dështuar? Humbjet nga prodhimi i serrave nisën në 2019-n, kur filloi zbatimin ndryshimi i skemës së TVSH-së të kompensueshme nga 20% që ishte më parë, në 6%. Diskutimet për ndryshimin e skemës u shoqëruan në 2018 me protesta nga fermerët, të cilët paralajmëruan se reduktimi i shkallës së kompensimit do t’u rrisë kostot e prodhimit. Në vitet më pas, humbjet nga prodhimet bujqësore u thelluan, për shkak të rritjes së çmimit të fidanëve për të mbjellat, inputet bujqësore dhe ato të naftës. Në anën tjetër, fermerët shprehen të shqetësuar se nuk arrijnë dot të gjejnë treg shitje për produktet e tyre. Mbingopja e tregut nga prodhimi i domates, specit, trangullit apo bostanit ka ndikuar në rënien e çmimit të shitjes. Prej disa vitesh, fermerët po shesin produktet e tyre nën kosto, arsyeja kryesore që e ka kthyer investimin e ngritjes së serave në të paleverdisshëm. Prodhimet në kanal! Në zonën rurale të Lushnjës, që konsiderohet si zemra e zonës së Myzeqesë takon shumë fermerë të rinj, të cilët kanë braktisur investimet dhe po i rikthehen emigracionit. Arsyet e lënies së serrës janë mungesa e gjetjes së tregut për shitjen e prodhimeve, ndërsa kostot e prodhimit nga viti në vit po bëhen të papërballueshme.

Ardit Llupo është një fermer nga Lushnja, që të ardhurat nga puna e emigracionit i investoi në ngritjen e serrës, por tashmë është i detyruar të braktisë investimin familjar për t’u rikthyer në Itali. Ai zotëron 4,5 dynymë të mbjella me patëllxhan dhe kungull në sera, një investim i ngritur 20 vite më parë nga puna e tij dhe e babait në emigracion. “ Për ngritjen e serave, investuam rreth 3 milionë lekë me të ardhurat e fituara nga puna në Itali. Serra u ngrit në vitin 2000, rreth dy dekada më parë, një investim që sipas logjikës financiare duhet të ishte i konsoliduar. Vitet e para fitimet kanë qenë të mira, por prej tre vitesh, prodhimi është në krizë. Arsyeja është rritja e kostos së prodhimit dhe mungesa e gjetjes së tregut për t’i shitur produktet me fitim. Në vitin 2019, kostoja për mbjelljen e 1 dynym serë ishte 80,000 lekë, sot llogaritet 130,000 deri në 150,000 lekë / dynym. Prej 2019-s, kostoja e prodhimit të perimeve është rritur, ndërsa çmimi i shitjes ka rënë. Nga ndryshimi i skemës së TVSh-së së kompensueshme, janë prekur më tepër rritja e çmimit të plehrave kimike dhe fidanëve. Një fidan bime kushton 12 lekë. Shpenzimet për blerjen e 2,400 bimëve fidan për 1 dynym sera janë rreth 30,000 lekë. Për serën tonë, me sipërfaqe 4,5 dynymë, vetëm shpenzimet për blerjen e fidanit arrijnë 130,000 lekë. Janë edhe shpenzimet e plastmasës dhe të fuqisë punëtore për ta vjelë. Përveç shpenzimeve të larta, nuk gjejmë treg për shitjen e produkteve. Grumbulluesit i kërkojnë produktet me çmime të lira që janë nën koston e prodhuar. Edhe pse punojmë të gjithë familjarisht për serrën, nuk arrijmë dot ta përballojmë financiarisht jetesën. Aktualisht, për të nxjerrë të ardhurat e familjes, po punoj shofer në një kompani. Është turp të kesh investimin tënd dhe të punosh në privat ”, thotë Arditi, i hidhëruar. Pastaj shton ” Shpresa ime e vetme mbetet rikthimi që të punoj në emigracion. Pres që shumë shpejt të largohem për në Itali, ku do të punoj si bojaxhi. Jam kthyer para 4 vitesh nga emigracioni dhe do të largohem përsëri. Nuk shikoj të ardhme në punët e bujqësisë ”. Fermerët hodhën 200 milionë euro në sera Investime të shumta u bënë në ndërtimin e serave. Fermerët tanë të kthyer nga emigracioni në këto vite numërohen me mijëra. Erdhën me shpresë të ndërtonin një të ardhme në tokën e tyre. Investuan paratë dhe njohuritë tek serat. Në katër vitet e fundit ndihmuan shumë programet e Bashkimit Evropian të IPARD 2. Rreth 90 milionë euro erdhën nga programet e BE-së dhe nga Buxheti i Shtetit. Vetë fermerët investuan disa herë më shumë nga kursimet e tyre. Një pjesë morën edhe borxh, me perspektivën që shpejt do t’i shlyenin, nga rritja e prodhimit për treg dhe eksporteve. Tani nuk kanë më çfarë t’u kthejnë kreditë bankave. Nuk kishin llogaritur pandeminë. Nuk kishin llogaritur paketat fiskale shkatërruese për bujqësinë të viteve 2019 dhe 2022. Çfarë ndodhi? Fataliteti i paketës fiskale 2022 Me pandeminë, në më pak se 15 muaj, çmimet e lëndëve të para në nivel botëror u rritën mesatarisht me 40 përqind! Kostot e transportit me 2.5 herë. Të gjitha këto e rënduan eksportin e fruta-perimeve edhe tek ne. Në janar 2022 u eksportua 15 përqind më pak se janari 2021. Mbështetja e Buxhetit të Shtetit për ha në Shqipëri, rajon dhe BE (bosht me pese pallate shumekateshe) Shqipëria 30 euro/ha Maqedonia e Veriut 200 euro/ha Kosova 180 euro/ha Serbi 100 euro/ha BE si mesatare 400 euro/ha Por kjo nuk do të thotë se nuk ka ende kërkesë. Jo. Ajo vijon të jetë e pranishme nga tregjet e huaja. Mirëpo prodhimi vendas i hershëm me dy-tre muaj në sera dhe avantazhi ynë për të cilin erdhën nga emigracioni fermerët është tkurrur. Po përse? Sepse politika për bujqësinë e qeverisë sonë për këtë vit është me kokë poshtë. Buxheti i Shtetit për bujqësinë është tkurrur me 2 përqind nga viti 2019, në vend që të rritet! Nuk ka fonde nga Buxheti i Shtetit për ujitjen dhe kanalizimet. Për të tilla punë, kaq të rëndësishme për fermerët, nuk ka as projekte të Bankës Botërore. Buxheti 2022: investimet dhe ujitja në bujqësi (boshti i pare: grafik me tre pallate shumekateshe me koke poshte : ) Investimet e brendshme - 20% Investimet e huaja -23% Ujitja dhe kullimi -55% Asnjë fond nga buxheti i Shtetit për ujitjen dhe kullimin në 2022! Dy lëvizje të qeverisë me paketën fiskale (taksat e reja) 2022 erdhën si thika pas shpine. Pikërisht në momentin më të vështirë për bujqësinë tonë, qeveria vendosi një taksë të re, TVSH-në prej 10% për inputet bujqësore, me idenë se eksportet bujqësore po na rriten kaq bukur në këto 12 vitet e fundit dhe duhet kontribuar më shumë për Buxhetin e Shtetit (!?). Ide “fantastike” nga dritarja e zyrës me kompjuterin përballë. Por eksportet bujqësore po bien. Për fermerin, bie shi në të qullur! Ai e paguan tashmë TVSH-në kur blen hekur dhe materiale të tjera me TVSH për ndërtimin e serës, kur blen plasmasin për serën, kur blen energjinë elektrike, kur blen naftën (dhe është pronar me më pak se 0.4 ha tokë), si dhe kur blen shërbime mirëmbajtje për mekanikën bujqësore. Nga ana tjetër, qeveria heq edhe atë pak mbështetje që kishte mbetur që pas vitit 2019, kur kompensonte TVSH-në prej 6 përqind në blerje për fermerin (fermeri u shiste grumbulluesve për përpunim dhe eksport perime, fruta dhe bulmet). Problematika e mprehtë Janar 2022: eksportet bujqësore 15% më pak se janari 2021 Tkurrje e prodhimit në sera 30% e serave në rrezik falimentimi Rënie e ndjeshme e shitjeve për plasmas dhe fidanë Vendosja e TVSH-së prej 10% për inputet bujqësore në 2022 Heqja e TVSH në blerje prej 6% Borxhet e fermerëve në nivele të larta Pesimizëm në të gjitha hallkat e zinxhirit bujqësor A ka dritë në fund të tunelit? Pas 1 janarit 2022, kur u hoq edhe ndihma e paktë me kompensimin e TVSH-së në blerje, zhgënjimi dhe pesimizmi mbizotërojnë në të gjithë hallkat e zinxhirit bujqësor. Dy protestat e fermerëve të Lushnjës në nëntor 2021, nuk u kuptuan nga qeveria. U kuptuan nga ajo, sikur fermerët ishin nxitur nga grosistët e produkteve bujqësore, që të dilnin në rrugë. Qeveria në këto kushte emergjente, duhet të ndihmojë fermerin tonë. Fermerët po ikin sërisht në emigracion, pasi investimet po iu rezultojnë të dështuara. Qeveria, jo vetëm nuk duhet të kontribuojë për këtë gjendje, me një politikë pa kokë në zinxhirin bujqësor, por duhet t’i ndihmojë fermerët me skema të suksesshme. Duhet të dëgjohet “SOS-i” që po e këlthet prej gjashtë muajsh bujqësia jonë, duke filluar që me protestat e fermerëve të Lushnjes në nëntor 2021. Mënyrat e ndihmës janë të gjitha të qarta dhe të mundshme. Duhet: Të krijohet menjëherë bursa e produkteve bujqësore Të rivendoset shërbimi shtetëror i agronomisë, që garanton cilësinë dhe nxjerr përgjegjësitë (farat, fidanet mashtrues), për prodhime jashtë standardit Të kemi subvencion për njësi prodhimi, si e ka Kosova. Subvencion i cili, përveçse ndihmës direkt prodhuesit, ndikon në formalizimin e bujqësisë Të nxisim industrinë përpunuese në përpunim(kompostim) për prodhimet që nuk arrijnë të shiten Të bisedojmë me BE që një pjesë e programeve të IPARD 3 të shkojnë për industrinë përpunuese të lëndëve të para bujqesore të vendit. Të gjitha këto, po të bëhen shpejt (kuptohet, edhe dy masat absurde të politikës fiskale në bujqësi të hiqen urgjentisht), mund ta mbajnë fermerin të qëndrojë në Shqipëri. Të mos largohet. Ne nuk mund të lejojmë fermerët t’i shtohen vargut të gjatë të ikjes nga vendi të mjekëve, saldatorëve, muratorëve, elektriçistëve e me rradhë të gjithë profesionistëve që kemi. Kryeministri tha në fund të vitit të kaluar që do të fliste me fermerët. Është pikërisht tani koha që t’i takojë!

S.O.S. Bujqësia! Si po dështon qeveria, hipur lesës së qeve!

Nga Fatos Çoçoli

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Nano, beteja e një jete

Nafta e Shpiragut, ëndrra e një dite vere

Zonjat e “Prime Time”

Saga e dhimbjes e familjes MULLETI

LILI CINGU, KËMBËT QË VALLËZOJNË ENDE

Një “gjuetar goli” si Jasir Asani

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Tigri nxjerr dhëmbët, drejton gishtin drejt Veliajt

Gjiri i Kakomesë, “Bukuroshja” e braktisur bëhet gati për TURIZËM

MARK PALNIKAJ, INXHINIERI QË “ZHVARROS” ARKIVAT E VATIKANIT

Inva Mula: Unë sopranoja e parë shqiptare në skenat evropiane

Kombinimet e shtatorit dhe rikthimi në fëmijëri…

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

S.O.S. Bujqësia! Si po dështon qeveria, hipur lesës së qeve!

Nga Fatos Çoçoli

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?