Fotot dëshmi/ Nën rrënojat e shtëpisë së Nexhmije Hoxhës: Nga moda sovjetike, tek ftesat e dasmës

E veja e diktatorit jetoi 20 vjet tek ish-pularia, godina dykatëshe që ishte afër rrethrrotullimit “Shqiponja” para se të shembej për t’i hapur rrugë ndërtimit të Unazës së Madhe. Nexhmija vdiq në shkurt 2020, ndërsa godina u shemb katër muaj më vonë, në 16 qershor. Por çfarë kishte në shtëpinë e saj pak orë para se fadromat të kthenin gjithçka në inerte? Gazetari Isa Myzyraj sjell për Newsbomb.al foto ekskluzive, të pabotuara më parë nga pamja e brendshme e shtëpisë… Jetoi një shekull të vrullshëm por vitet e pleqërisë dhe ditët e fundit i kaloi në një shtëpi diku te ish rrethrrotullimi i sheshit “Shqiponja”. Bëhet fjalë për të venë e diktatorit, Nexhmije Hoxhën. Si gazetar qëmtues detajesh, me aparatin në dorë, kur filloi gjithë historia e prishjeve të banesave për t’i hapur rrugë unazës së madhe, godina dykatëshe e quajtur ish-pularia, do të shembej. Nexhmija kishte vdekur që në shkurt 2020 dhe nuk ishte gjallë të shihte sesi do ta lëviznin prapë prej banesës së saj. Kishte jetuar në kohën e luftës në shtëpi të thjeshta prej qerpiçi, siç ajo dhe diktatori shpesh tregonin në intervista. Mandej, paslufta, apo regjimi komunist, u dha luksin e të jetuarit në të vetmin oaz qetësie, rehatie e bukurie, në Bllok, një vend në qendër të Tiranës që edhe sot ruan të njëjtin emër. Në vëmendjen dhe raportimet e gazetarëve që e kishin vizituar në shtëpinë e saj, kishte përshkrime të hollësishme sesi po jetonte në vitet e demokracisë e veja e diktatorit. Një oborr i madh ku parkoheshin makinat, e më pas merrje shkallët për në katin e dytë, ku sapo hyje në korridor, shihje një derë të madhe druri, që ta hapte kushdo nga personat që ishte në shtëpi. Tavolina të thjesha e karrige plastike, korridoret të lyera me bojë të bardhë plastike dhe po një derë e bardhë që të çonte te dhoma e Nexhmijes. Aty, kishte jetuar për kohë të gjatë derisa vdiq zonja Hoxha, me kujtimet e saj, fotografitë, librat e Enverit, dhe një kolltuk i madh ngjyrë gri ku i pëlqente të ulej. Kjo ishte panorama e banesës pak a shumë ku kishte jetuar. Por, kur projekti i Unazës së Re u kristalizua, dhe godinës dykatëshe do t’i vihej rruspa, kurioziteti për të parë se ç’kishte ndodhur në atë godinë, më shtyu të shkoja dhe të fotografoja ç’kishte mbetur. Ishte data 16 qershor 2020. Nuk ishte e thjeshtë të hyje brenda rrethimit, sidomos me protestat e Astirit. T’u tregoje punëtoreve se ishe një gazetar, nuk kishte asnjë lloj përfitimi. Ndaj, e fsheha identitetin duke u treguar se po punoja për një OJQ. Kështu, munda të hyj edhe njëherë, për herë të fundit, në shtëpinë ku kishte jetuar Nexhmije Hoxha, përpara se godina të shembej. Duhet thënë se pjesa më e madhe e orendive që kishin qenë aty ishin marrë. Nxitimi për t’i hequr shumë shpejt, më riktheu në memorje skenat e filmave shqiptarë që kam parë për familjen që i internonin, ku makina të ushtrisë merrnin familjet dhe plaçkat e tyre përgjatë natës. Përveç objekteve të domosdoshme, shumë të tjera binin rrugës, pa u kushtuar vëmendje. Shkrimtarë të shumtë shqiptarë, por edhe ish-funksionarë të komunizmit të internuar që kanë shkruar memuarët e tyre, kanë përshkruar skena të tilla. Kështu ishte gjendja te shtëpia e Nexhmijes. Me vete mendova: si nuk jetoi edhe një vit të përjetonte internimin e ri. Dhe ja tek jemi. Fotot që po përcjell ekskluzivisht në revistën Newsbomb.al, janë të fundit që janë bërë në atë vend ku jetoi e veja e diktatorit. Më kanë bërë përshtypje shumë detaje që i fiksova mirë dhe do të jap për to nga një shpjegim të shkurtër, për mënyrën sesi u bënë dhe kontekstin e kohës. Arkiva e gazetave, ikën bashkë me inertet Nexhmije Hoxha duket se ishte tepër e kujdesshme ndaj çdo artikulli gazetash që kishin shkruar për ish-bashkëshortin e saj, pasi qindra gazeta ishin të futura në thasë të mëdhenj, e në kartonë. Asgjë nuk mbijetoi nga arkiva e mbajtur me kujdes nga e veja e diktatorit. Thasët e kutitë e gazetave pak orë më vonë, u bashkuan me inertet e godinës dy-katëshe që po shembej, për t’u hedhur në ndonjë vend si mbeturina. E njihja atë shtëpi, pasi më herët kur Nexhmije Hoxha ishte gjallë kisha qenë aty, por asnjëherë si atë ditë nuk kisha hyrë vjedhurazi, dhe duke kaluar ferrat dhe avllinë e madhe për të mos u vërejtur. Pak para shembjes, e dija që aty mund të gjendeshin dëshmi të historisë, sepse pikërisht në atë dhomë kishte jetuar për më shumë se dy dekada personi që ka lënë gjurmë të pashlyeshme në historinë e këtij vendi, kishte lënë gjurmët e errëta të një kohe që brezi im nuk e pa, por sigurisht që duhet të njihet me të, përmes të gjitha formave, edhe duke vizituar për herë të fundit shtëpinë ku kishte jetuar e veja e diktatorit. Në dhomën ku Nexhmija jetonte, mbi një copë komedine qëndronte libri i saj me kujtime i titulluar “ Jeta ime me Enverin ”, i bëra shpejt një foto, dhe e futa në çantë, jo vetëm për ta lexuar, por për ta pasur si kujtim të asaj dite kur djersët kishin mbuluar rrobat e mija, ca nga vapa, ca nga sikleti që hyra vjedhurazi, e ca nga frika se mos dikush me gjente aty dhe ca nga kërshëria për të mësuar sa më shumë për atë që mendonte Nexhmije Hoxha. Fotografia e dytë Dhjetëra fotografi të Enverit, Nexhmijes, dhjetëra CD e kaseta të vjetëra, rroba, libra e faqe gazetash ishin shpërndarë nëpër dy dhomat e shtëpisë së familjes Hoxha, ndërsa veç librit mora edhe disa gazeta të tjera, dhe disa libra, aq sa më zuri çanta që e mbaja në shpinë, tek e fundit ato do të ktheheshin në mbeturina pak orë më vonë, kur fadromat e IKMT-së do ta shembnin atë. Fotografia e tretë Ika me vrap, duke kaluar avllinë nga ana e pasme e shtëpisë, ndërsa për herë të parë më ngjante vetja si hajdut, por edhe isha i lumtur sepse isha ndoshta personi i fundit që mori disa dëshmi nga shtëpia e Nexhmije Hoxhës. Pasi shtëpia u shemb, dhe inertet u larguan nuk mund të qëndroja pa shkuar edhe një herë për të parë se ç’bëhej në vendin ku ishte ajo shtëpi? Së bashku me një tjetër kolege shkuam përsëri atje, dhe para na dolën punonjësit e firmës së ndërtimit që po bënin Unazën e Madhe, dhe nuk n’a lanë të afroheshim për disa minuta. Unë kisha aparatin në dorë, dhe ata direkt dyshuan mos jemi gazetarë. I gënjyem duke u thënë që jo vetëm nuk jemi gazetarë, por jemi nga një organizatë që s’ka lidhje me gazetarinë, ndërsa pak nga pak, ata po bindeshin, dhe na lejuan të shkonim në vendin ku më herët ishte pallati ku jetonte familja Hoxha. Gjithçka ishte rrafshuar, e pastruar me kujdes, por përsëri kishin mbetur dëshmi. Në mes disa gjetheve të thara ndodhej një gazetë e datës 4 nëntor 1999, ndërsa në ballinë të saj kishte foton e Enver Hoxhës, dhe si titull kryesor “55-vjetori i Partisë Komuniste të Shqipërisë”. Foto 5 Një palë të brendshme grash ngjyrë rozë, kishin mbetur nën një masiv dheu, gjysma brenda e gjysma jashtë, i bëra një foto dhe lëviza nga aty. Foto 6 Nën një tjetër masiv dheu kishte mbetur një botim i Komitetit Qëndror të Partisë me titull kryesor “Rruga e Partisë” por që ishte dëmtuar, dhe e mora me kujdes duke e pastruar me duar, dhe e futa në një qese e pastaj e mora edhe atë me vete. Foto 7 Nën në tjetër vend ndodheshin dhjetëra ftesa dasmash që datonin prej 1984 – 1985 -1986 dhe që drejtoheshin kryesisht ish-zëvendëskryeministrit të asaj kohe Spiro Kolekës, dhe familjes së tij. Foto 8 Si dëshmi kishin mbetur edhe dhjetëra revista në gjuhën franceze dhe që i kushtoheshin grave sovjetike të viteve 1950, dhe aty u ndala një moment duke menduar se teksa Shqipëria jetonte vitet më të vështira nën një izolim tërësor, të mëdhenjtë e partisë lexonin për jetën e vajzave e grave sovjetike, çfarë paradoksi! Foto 9 Nën një tjetër cep të pallatit, ndodhej edhe një fotografi që nuk kishte lidhje me komunizmin, as me teorinë marksiste-leniniste, as me jetën 40-vjeçare në Shqipëri. Ishte një fotografi e Shën Mërisë, dhe pyetja e menjëhershme drejtuar vetes ishte se: Ç’kërkonte një fotografi e Shën Mërisë, në shtëpinë e gruas së Enver Hoxhës, të cilët i shpallën luftë të hapur fesë, dhe Shqipërinë e bënë vend ateist me ligj? Foto 10 Përgjigja sigurisht që ishte e vështirë, e pamundur madje, nuk ka përgjigje për këtë pyetje, veç hamendësime. Akoma më tej, sapo marr atë fotografi për ta future në çantë, poshtë saj gjej një varëse me shumë mundësi e llojit serm, dhe me një medalion të vogël e të mbyllur, marr varësen, hap medalionin dhe përsëri një fotografi e vogël e Shën Mërisë. Pyetja ishte e njëjta, por meqënëse përgjigja mungonte, thjesht marr atë varëse e fus në xhep dhe më vonë blej edhe një pako të vogël për ta rujtur, se di për sa kohë! U larguam nga ai vend, me shumë pikëpyetje, por edhe me disa gjëra të marra me vete, këto nuk ishin të vjedhura si në rastin e parë në fakt, ishin të gjetura mes disa rrënojave që do i mbulonte betoni. I mora për të treguar, për të treguar histori, për të treguar orët e fundit të shtëpisë së Nexhmije Hoxhës, sepse historitë janë për tu treguar, dhe për të diskutuar për to.

Fotot dëshmi/ Nën rrënojat e shtëpisë së Nexhmije Hoxhës: Nga moda sovjetike, tek ftesat e dasmës

Nga Isa Myzyraj

Artikuj të ngjashëm Artikuj

50 vjet nga Revolta/ SPAÇI – Burgu i komunizmit dhe demokracisë

Jeta e katërt e President Alfred Moisiut

TË FSHETAT E ZGJEDHJEVE 2023: ROLI I FISEVE, OLIGARKËVE, PARTIVE DHE ODIHR

Katër shokët doktorë kavajas, që sjellin bukurinë e jetës dhe madhështinë e qytetit

Të pathënat e ekzekutimit të biznesmenit nga turisti-vrasës

Rajmonda Bulku, si ditën e parë…

Artikujt më të lexuar

SONDAZHI/ Si ndahen votat për Tiranën e Shqipërinë

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

DITARI I NJË NËNE QË VUAN, 22 vjet në kërkim të së vërtetës

Shpellat e jugut, monumente të braktisura dhe të harruara nga shteti

Të pathënat e ekzekutimit të biznesmenit nga turisti-vrasës

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Fotot dëshmi/ Nën rrënojat e shtëpisë së Nexhmije Hoxhës: Nga moda sovjetike, tek ftesat e dasmës

Nga Isa Myzyraj

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?