1989-1990, kur Ramiz Alia ‘u shkelte syrin’ amerikanëve

Vitet e fundit të diktaturës komuniste me Ramiz Alinë në pushtet duket se kanë qenë mjaft interesante me zhvillimet nën rrogos dhe larg syrit të të gjithëve. Deklasifikimi i dokumenteve të fundit të Direktoratit të Inteligjencës së CIA-s, nxjerr në pah disa detaje mjaft interesante të lëvizjeve të Ramiz Alisë. Në një raport sekret, të përgatitur për Presidentin Amerikan George H. Bush, në 22 shkurt 1990, para zhvillimeve të largimit të shqiptarëve në ambasada apo Lëvizjes së Dhjetorit, amerikanët njoftonin kreun e tyre të shtetit se udhëheqja komuniste shqiptare po u çon sinjale për afrim dhe bashkëpunim. Raporti i CIA-s jep detaje mjaft interesante të mënyrës sesi Ramiz Alia “po shkelte syrin” për t’u marrë në konsideratë nga amerikanët përmes disa lëvizjeve zbutëse të politikës së jashtme shqiptare. Thelbi, sipas amerikanëve, ishte ekonomia pasi shqiptarët po preknin fundit dhe nevoja për financim dhe tregti e Shqipërisë ishte jetike. Në fillim të tij, raporti informon presidentin Bush se Ramiz Alia po jep shenja për të kërkuar marrëdhënie normale me SHBA-të për të rritur shanset për përfitim ndihme, por ata paralajmërojnë në të njëjtën kohë se Ramiz Alia nuk është i gatshëm të përmirësojë situatën me liritë dhe të drejtat e njeriut në Shqipëri pasi është nën presion nga krahu enverist. Por një arsye tjetër, sipas amerikanëve, për këtë levizje të Ramiz Alisë, lidhej me zhvillimet në ish Jugosllavi dhe në Kosovë në veçanti. Në vitin 1989, Tirana zyrtare komuniste kishte mirëpritur deklaratën amerikane në mbrotje të shqiptarëve të Kosovës. “Me siguri që lidershipi shqiptar do të rrisë përpjekjet për të ulur tensionet me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Këto përpjekje ka mundësi të jenë të formave për të abuzuar më pak me emrin e Uashingtonit në shtypin zyrtar, më shumë ftesa për të vizituar Shqipërinë nga emigrantët shqiptarë në SHBA, një propagandë më të mirë për të dhënë sinjale pozitive si dhe më shumë propozime për tregti me kompanitë amerikane. Tirana mund të lëvizë më shpejt për të përmirësuar marrëdhëniet me SHBA-të nëse sheh veten të kërcënuar nga fqinjët në jug dhe në veri”, nënvizon raporti. Por, në fund të analizës së tyre, amerikanët nuk shprehen të gatshëm për të bashkëpunuar me Ramiz Alinë përsa kohë ai nuk hapte realisht vendin dhe ndahej nga enveristët. Ekspertët politikë të CIA-s informojnë presidentin Bush se tri ishin skenarët e mundshëm të një rivendosje marrëdhëniesh mes dy vendeve. “Gjithsesi, një kthesë të plotë të politikës shqiptare ndaj SHBA-ve nuk do të jetë së afërmi. Rivendosja e marrëdhënieve diplomatike nuk do të ndodhë së shpejti për shkak se: 1-Qëndrimi i fortë nga elementi Stalinist në qeveri që s’mund të tolerojë vlerat kapitaliste që karakterizojnë Uashingtonin. 2-Liderët e qeverisë i tremben përhapjes së fjalëve për lidhje me të ngushta me SHBA-të ç’ka mund të rriste pritshmëritë në Shqipëri për të nisur lëvizje të cilat do të trondisnin sistemin siç ndodhi në vende e tjera të Europës Lindore. 3-Perceptimi i regjimit është se marrëdhëniet e ngushta me SHBA-të mund të çojnë në eleminimin e masave represive për të cilat Tirana zyrtare nuk është e gatshme t’i braktisë gjatë kësaj kohe”, përfundon raporti sekret i CIA i cili publikohet për herë të parë. Dokumenti i plotë Sekret Direktorati i Inteligjencës/CIA 22 shkurt 1990 Paralajmërim kundrejt SHBA? Hyrje Në vitet e fundit, qeveria shqiptare ka përdorur forume të ndryshme për të sinjalizuar një interes në ecjen në marrëdhëniet me SHBA. Ndoshta Presidenti Alia kërkon të përmirësojë imazhin e Shqipërisë me SHBA-të dhe vendet e tjera perëndimore si pjesë e strategjisë së tij për të tërhequr ndihmë aq të nevojshme për ekonominë shqiptare. Me siguri Tirana do të heqë mënjanë ndjenjat për lidhje më të ngushta bilaterale tregtare duke dhënë edhe shenja për marrëdhënie normale në të ardhmen për aq kohë sa këto kontakte nuk do të përkeqësojnë situatën apo të detyrojnë kritika për shkeljen e të drejtave të njeriut. Duhet që Alia të jetë nën presion nga një krah tjetër, me siguri do mbyllë derën. Diskutime/ Hapja Vrulli i deklaratave anti SHBA ka rënë në përgjithësi në shtypin shqiptar që me vdekjen e Enver Hoxhës dhe në dy vitet e fundit zyrtarët shqiptarë kanë lëshuar gjeste që sugjerojnë një zbutje të linjës së Tiranës në raport me perëndimin duke përfshirë edhe SHBA-të:… (Informacioni për këta zyrtare, ende sekret. Nuk jepen emrat për studiuesit) Në muajin shkurt, në një intervistë, zëvëndësminisri i Jashtëm Plaka la të kuptojë për normalizim të marrëdhënieve me Moskën e Uashingtonin. Ai tha më tej që Shqipëria po konsideron bashkëpunim më të ngushtë me komunitetin Europian si dhe pjesëmarrjen në konferencën e Helsinkit për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë. Mesa duket Shqipëria është e interesuar në rishikimin e politikës së saj që kundërshton tregtinë direkte me SHBA pavarësisht se rritja do të jetë margjinale për shkak insistimit të Tiranës për sasi të barabartë tregtie. Çfarë qëndron pas hapjes: Presioni ekonomik Përpjekjet e Shqipërisë për të përmirësuar marrëdheniet me perëndimin dhe në veçanti me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në pikëpamjet tonë shtyhen për shkak të problemeve ekonomike. Lidershipi ka pranuar hapur disa prej problemeve ekonomike në Kongresin e Partisë të nëntorit 1986 ku përfshin inefiçencën e kolektivizimit në bujqësi, vjetërimin e bazës së industrisë, vjetërimin e minierave dhe mënyrave të eksplorimit të kërkimit për naftë dhe mosfunksionimi në masë të gjërë të sistemit burokratik. Që nga viti 1985, thatësia ka goditur disa herë vendin duke bërë që Shqipëria të fitojë më pak nga eksportimi i ushqimeve dhe energjisë elektrike përmes hidrocentraleve. Nga ana tjetër, ngurrimi i Tiranës për të pranuar kredi apo ndihma nga jashtë e ka bërë të vështirë të ndryshojë makineritë e vjetra, të modernizojë bujqësinë dhe infrastrukturën e industrisë si dhe të mundësonte ngritjen e standardeve të jetetës që aktualisht janë më të ulëtat në Europë. Mesa duket, rritja e vështrimit për më shumë tregti me perëndimin shihet si mundësi për modernizimin e ekonomisë. Misione tregtare nga vendet perëndimore janë bërë më të shpeshta në Shqipëri. Aktualisht Italia dhe Gjermania perëndimore janë dy partnerët më të mëdhenj e ndjekur edhe nga Britania, Franca, vendet e Beneluksit, Greqia por që kontrollohen nga Tirana zyrtare nepërmjet disa grupeve të vogla për tregtinë me jashtë. Ndërkohë që motivi ekonomik është padyshim faktori kyç në gjestet positive të Tiranës ndaj SHBA-ve, Shqipëria është gjithashtu e kënaqur nga qëndrimi i SHBA-ve në lidhje me shkeljen e të drejtave të shqiptarëve nga autoritet serbe në Jugosllavinë fqinje. Në mesin e vitit 1989, shtypi shqiptar nënvizoi një deklaratë të bërë në Kongresi Amerikan që denonte keqtrajtimin e shqiptarëve në Jugosllavi si dhe një diplomat shqiptar i cili në shtator shprehu interes të madh për mbajtjen pezull të Komisionit Amerikan të të Drejtave të Njeriut për të vizituar Jugosllavinë. Perspektiva Me siguri që lidershipi shqiptar do të rrisë përpjekjet për të ulur tensionet me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Këto përpjekje ka mundësi të jenë të formave për të abuzuar më pak me emrin e Uashingtonit në shtypin zyrtar, më shumë ftesa për të vizituar Shqipërinë nga emigrantët shqiptarë në SHBA, një propagandë më të mirë për të dhënë sinjale positive si dhe më shumë propozime për tregti me kompanitë amerikane. Tirana mund të lëvizë më shpejt për të përmirësuar marrëdhëniet me SHBA-të nëse sheh veten të kërcënuar nga fqinjët në jug dhe në veri. Gjithsesi, një kthesë e plotë e politikës shqiptare ndaj SHBA-ve nuk do të jetë së afërmi. Rivendosja e marrëdhënieve diplomatike nuk do të ndodhë së shpejti për shkak se: 1-Qëndrimi i fortë nga elementi Stalinist në qeveri që s’mund të tolerojë vlerat kapitaliste që karakterizojnë Uashingtonin. 2-Liderët e qeverisë i tremben përhapjes së fjalëve për lidhje më të ngushta me SHBA-të ç’ka mund të rriste pritshmëritë në Shqipëri për të nisur lëvizje të cilat do të trondisnin sistemin siç ndodhi në vende e tjera të Europës Lindore. 3-Perceptimi i regjimit është se marrëdhëniet e ngushta me SHBA-të mund të çojnë në eleminimin e masave represive për të cilat Tirana zyrtare nuk është e gatshme t’i braktisë gjatë kësaj kohe.

1989-1990, kur Ramiz Alia ‘u shkelte syrin’ amerikanëve

Nga Erald Kapri

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Misteri i varrit të Skënderbeut!

Faik Konica – I madh, por shumë i shtrenjtë

Sa kushton dasma e mbretëreshës Geraldinë

Pasuria e Ahmet Zogut

50 vite si Mjeshtra të Parodisë… jo vetëm në Vlorë

Meti, Mania, Agroni dhe Afrimi, parodistët që na frymëzuan

Artikujt më të lexuar

SONDAZHI/ Si ndahen votat për Tiranën e Shqipërinë

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

DITARI I NJË NËNE QË VUAN, 22 vjet në kërkim të së vërtetës

Shpellat e jugut, monumente të braktisura dhe të harruara nga shteti

Të pathënat e ekzekutimit të biznesmenit nga turisti-vrasës

Banka Botërore, “dhuratë” qeverisë para zgjedhjeve

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

1989-1990, kur Ramiz Alia ‘u shkelte syrin’ amerikanëve

Nga Erald Kapri

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?