Veliaj vs Belind, Kush mashtron më shumë?!

“Duhet pranuar se vetë qyteti është i shëmtuar. Si mund të përfytyrohet përshembull, një qytet pa zogj, pa pemë dhe pa kopshte, ku nuk mund të ketë as rrahje flatrash, as fërshfërima gjethesh, me një fjalë një vend krejt i shplarë? Vetëm në qiell mund të lexohet ndërrimi i stinëve” - Qyteti Oran, Algjeri, libri “Muratja”, Albert Kamy Qyteti. Qyteti lindi si një nevojë e njerzimit për të organizuar bashkëqeverisjen, fenë, ndarjen e punës, sistemin e shkrimit, strukturën e klasave, duke i dhënë dalëngadalë formën e krijimit të shteteve. Nga koncepti i qytetit lindi më pas ideja e kombit, shtetit, shoqërisë. Më parë të gjithë ekzistonin për hesap të tyre. Pastaj e kuptuan se pa një strukturë të mirëfilltë nuk mund të organizohet një shoqëri dhe nisi krijimi i qytetërimeve të para. Sot në thelb, dy gjëra nuk kanë ndryshuar si koncepte nga lashtësia: familja dhe qyteti. Ato janë baza për krijimin e shoqërive dhe shteteve. Që të njohësh një qytet duhet të dish se si njerzit jetojnë, si punojnë, si pasurohen, si martohen ku shkojnë, si argëtohen e si vdesin. Prandaj dhe administrimi dhe orientimi i tij është i rëndësishëm sot, kur Shqipëria do të vendosë të ardhmen e drejtimit të bashkive. Tiranën përpiqem ta kuptoj në disa mënyra: ndjesinë që më jep, stresin e trafikut, çlirimin nga ky i fundit, një teatër, një shëtitje nëse më ofrohet në izolimin që jep grija dhe “Spleen”-i i jetës së pamundur për të plotësuar ato pak nevoja bazike: ujë, trotuar, pemë, vijë horizonti, të arrij në kohë në punë, mos vonohem te takimi, të thith ajër të pastër, të mos kuptoj padrejtësitë që më tregojnë sa e vogël jam përpara milionerëve që kanë ndërtuar kulla e vila duke thithur me babëzi tokën ku do luante fëmija im. Për mua Tirana është qyteti i vetëm ku kam shkelur dhe ka rrugica “qorre”. Nuk më ka rastisur në asnjë vend tjetër. As në Romën mijëra vjeçare dhe as në Plakën edhe më të vjetër të Athinës. Në qytete më të reja jo e jo. Banorët e lashtë paskan ditur më mirë sesa ne të jetonin dhe ndërtonin komunitet. Ndërsa ne vetë u izoluam me mure e beton që në momentin që rrëzuam kufijtë e diktaturës. Po të ngrihen gishtat, do të gjendet më shumë se një fajtor, e mbase fajtorë jemi dhe vetë: e ndërtuam siç deshëm dhe na lanë të ndërtojmë siç deshëm. Lirinë e kuptuam ndryshe dhe futëm veten në kurth. Përpara ca vitesh e kuptuam kurthin dhe nisëm ta prishim, por sot nuk e dimë nëse kemi dalë dot nga kurthi i vulosur me ligj. Një nga debatet më të mëdha publike sot për kryeqytetin është përqëndrimi i gjithë ekonomisë së tij në industrinë e ndërtimit. 8 milionë metra katrorë leje ndërtimi të dhëna nga viti 2017 deri në fund të vitit 2022. Më shumë se gjysma e tyre (55%), për rezidenca banimi. Pra 46 mijë apartamente. Lagje të reja me vila, kulla, hapësira biznesi. Kush do t’i mbushë këto sipërfaqe dhe a është kjo e ardhmja e Tiranës? A arrin dot të blesh një shtëpi, të shkosh në zyrë, të të ecë biznesi, a ka një çerdhe, kopësht, shkollë në lagje, ujë, para, një trotuar për të ecur, një park për të shëtitur, një vend ku të dëgjosh art dhe mos vonohesh në trafik? A i përgjigjet këtyre nevojave bazike sot qyteti? Le ta shohim në sytë e fushatës të dy kandidatëve kryesorë për bashkinë e Tiranës, Erion Veliaj dhe Belind Këlliçi. Erjon Veliaj Kryebashkiaku aktual i qytetit më të madh në vend kërkon një mandat të tretë për t’u rikonfirmuar në drejtimin e kryeqytetit. Sot një e treta e popullsisë së vendit jeton në Tiranë dhe nëse sheh premtimet dhe sfidat që ka sot qyteti, menaxhimi i tij për cilindo që do të marrë drejtimin, duket i vështirë. Thelbi i fushatës së kandidatit socialist lidhet me ato që ka bërë deri më sot në menaxhimin e Tiranës, problemet që ka zgjidhur, si e sheh ai zhvillimin e projekteve të nisura dhe rikonfirmimin në detyrë për të vazhduar atë që ka marrë përsipër. Problemi kryesor logjik te rikonfirmimi mbi këtë parim qëndron te dy mandatet e tij të shkuara. Nëse nuk arriti t’i bëjë ato çka premtoi për tetë vjet, sa garanci ka që do t’i realizojë për katër? Ku përqëndrohet sot zhvillimi ekonomik i bashkisë dhe me çfarë parash mbahet ajo? Ku investohet më shumë? A është zgjidhur problem i transportit urban, rrugëve, pemëve, ndërtimeve, projekteve në sport e kulturë që i japin shpirt qytetit? Në këto pyetje gjendet edhe vështirësia e fushatës së Veliajt, çfarë ka bërë ai deri më sot? Këto llogari nuk ia kërkojmë dot kandidatit kundërshtar, i cili gëzon prezumimin se nuk është provuar akoma në drejtimin e qytetit për të parë nëse i mban apo jo premtimet. Ndaj dhe skuadra e sporvuar e fushatës së Veliajt dhe vetë artikulimi publik i kryebashkiakut i mëshon shpesh slloganit: “Bëjmë atë që themi dhe themi atë që bëjmë”! Kjo fjali më shumë se sa i ka bindur drejtuesit e fushatës elektorale të tij, synon të bindë votuesin. Në fjalimet se çfarë është bërë sot për Tiranën dominojnë projekti i stadiumit “Air Albania”, Piramida, poli i pedonales në Farkë, ndërtimi i shtëpive nga tërmeti, ndërtimi sheshit “Skënderbej”, sheshit “Italia” te stadiumi, Pazarit të Ri, projekti për Teatrin Kombëtar dhe përcjellja e një kryeqyteti që tashmë mendon se si të organizojë sa më shumë koncerte, aktivitete për të rinjtë, duke marrë shpesh edhe ndonjë çmim sporadik si kryeqyteti i rinisë apo sportit. Po të merren në analizë ato që kreu i bashkisë propagandon në fushatën e tij, del se pjesa më e madhe janë realizuar dhe do të ishin bërë edhe po të ishte ose jo Erjon Veliaj, për faktin e thjeshtë, sepse janë financuar me paratë e qeverisë qëndrore dhe donatorëve, të cilat kanë patur edhe idenë e projektit për pjesën më të madhe të tyre. Stadiumi “Air Albania” Projekti i stadiumit të ri në kryeqytet është bërë nën udhëheqjen dhe dëshirën e pakushtëzuar të kryeministrit Rama, e mbështetur nga Federata Shqiptare e Futbollit dhe përmes një kontrate partneritet publik-privat, ku roli i bashkisë ka qënë pothuajse i padukshëm. Bashkia në këtë projekt mund të diskutonte nëse ajo donte të ngrinte infrastrukturën e një stadiumi me 25 mijë vende në një zonë të banuar dhe afër qendrës, nëse donte të ruante pjesën e mozaikut të tij si trashëgimi kulturore dhe pati një rol dytësor në restaurimin e sheshit “Italia”, hapësirë që disa mendojnë se duhet të kishte edhe gjelbërimin përveç pllakave. Sheshi “Skënderbej” Sheshi “Skënderbej” është financuar nga Fondi i Zhvillimit të Rajoneve, një njësi e cila drejtohet dhe financohet nga qeveria qëndrore dhe pjesërisht nga donatorë të huaj. Pjesën më të madhe të fondit prej 13 milion euro që kushtoi projekti i qendrës së kryeqytetit dhe parkimit nëntokësor aty e ka dhënë qeveria qëndrore dhe një pjesë e vogël është alokuar nga fondet e bashkisë. Sheshi është një projekt, i cili ka përfunduar katër vjet më parë dhe është shitur më parë nga kryebashkiaku i Tiranës në gjysëm-fushatën e vitit 2019. Kompania fituese e projektit është përfolur shpesh për lidhje me zyrtarë të bashkisë Tiranë, ndërsa një hetim u hap për pagesën e netëve në hotel nga kjo firmë drejtuesve të lartë të bashkisë. Rijetësimi i Piramidës Piramida financohet pjesërisht nga Fondi Amerikan i Zhvillimit, buxheti i shtetit dhe bashkia Tiranë, por pjesën dërrmuese të financimit e japin dy të parat dhe jo bashkia. Në dhjetor të vitit të shkuar qendra multifunksionale e cila do të shërbejë për edukimin e të rinjve në fushën e teknologjisë, programimit dhe dizanjit do të duhet të kishte hapur dyert për ta. Dy muaj përpara se të përfundonte afati për dorëzimin e veprës, bashkia firmos një shtesë kontrate me vlerë 2 milion euro për projektin, duke zgjatur edhe afatin e përfundimit të tij. Vepra e rikonstruktuar do të kushtojë në total 17 milion euro. Teatri Kombëtar Prishja e godinës ikonike të Teatrit Kombëtar në mes të pandemisë i ngarkoi jo pak kosto edhe kryetarit të bashkisë së Tiranës. Nëse ende dhe sot grupet e qytetarëve që janë pro mbrotjes së trashëgimisë kulturore të qytetit dhe atyre që kërkojnë zhvillimin modern të tij nuk janë të qarta apo të materializuara në vota, një gjë është e qartë: edhe kjo vepër do të ndërtohet me paratë e buxhetit e të shtetit. I gjithë financimi me vlerë 30 milion euro është destinuar në buxhetin e bashkisë së Tiranës në formën e trasfertës së kushtëzuar nga pushteti qëndror. Tenderi për godinën ka përfunduar, megjithatë 3 vjet pas shembjes së tij punimet ende nuk kanë nisur. Rindërtimi Ndërtimi i shtëpive të dëmtuara nga tërmeti mund të sjellë sa vota por dhe kosto për kryebashkiakun e Tiranës. Shembja e shtëpive në zonën e 5 majit, prishja e pallateve të dëmtuara pa dëshirën e banorëve kanë patur këto vite jo pak vëmendje, ndërsa ankesat për zvarritje të proçesit janë të përditshme. Qindra familje vazhdojnë të jetojnë me bonus qiraje, lejet e ndërtimit për rregullimin e shtëpive vonohen dhe disa banesa e pallate janë ende në fazën e projektimit dhe themeleve. Rindërtimi që nisi që në fillim të vitit 2020 duket se nuk ka ecur tërësisht sipas planit. Vetëm gjysma e fondeve të buxheturara, 120 milion euro nga 240 milion në total, janë paguar, ndërsa meritën edhe për këto para e ka qeveria qëndrore. Pazari i ri Një projekt i përfunduar që në vitin 2017, “shitja” elektorale që Veliaj po i bën kësaj vepre mund t’i japë vota për herë të tretë. Projekti për kthimin e kësaj zone në një hapësirë tregtare të bazuara në shërbime e kulinari kushtoi në 1.5 milion euro dhe u financua nga Fondi Amerikan i Zhvillimit dhe buxheti i shtetit. Poli Rekreativ i Farkës Nisja e fushatës së kryebashkiakut nisi këtu. Projekti me vlerë 150 mijë euro për ndërtimin e Polit Rekreativ pranë liqenit të Farkës është financuar nga buxheti i Bashkisë. Megjithatë përtej asaj që sot thuhet dhe pompohet me të madhe për të krijimin e një hapësire pushuese në këtë zonë, askush nga bashkia nuk përmend zhdukjen e dhjetra hekatrëve të hapësirës së gjelbër të këtij parku, e cila është destinuar për komplekse me qindra vila për të cilat ka nisur shitja. Si shpenzohen paratë dhe ku bazohet ekonomia e Tiranës? Ekonomia e Tiranës dominohet në pjesën më të madhe nga vetëm një sektor: ndërtimi. Vitin e shkuar bashkia ka mbledhur 105 milion euro tatime dhe më shumë se gjysma e tyre, 65 milion euro kanë ardhur nga taksa e ndikimit në infrastrukturë të cilën e paguajnë ndërtuesit në momentin që marrin lejen e ndërtimit. Kjo taksë zë 60% të të ardhurave që hyjnë në arkën e bashkisë dhe është mbledhur 1.5 herë më shumë se plani i fillimvitit. Nga tarifa e pastrimit mblidhen 20 milion euro dhe 6.6 milion nga taksa e përkohshme për arsimin. Të gjitha taksat e tjera që mblidhen nga bashkia e Tiranës bazohen te industria e ndërtimit dhe makinat. Madje, këto kanë njohur edhe realizimin më të lartë në buxhetin e saj. Taksa e kalimit të pronësisë është realizuar 35% më shumë se plani, taksa e fjetjes në hotel 75% më shumë, 18% më shumë tarifa për zënine e hapësirave publike me platforma betoni e kangjella, 17% më tepër taksa e përdorimit të makinave të përdorura dhe 3 herë më shumë penalitetet ndaj qytetarëve dhe bizneseve, ku dominojnë gjobat e parkimit. Vetëm në zërin të ardhura të tjera që lidhet me pagesa administrative dhe penalizime, bashkia ka arkëtuar 15 milion euro vitin e shkuar. Nga këto shifra kuptohet më qartë se ku bazohet puna dhe adminisitrimi i qytetit. Bashkia shpenzon çdo vit 205 milion euro dhe vetëm gjysmën, 105 milion, arrin ta mbledhë nga taksat, pjesa tjetër transferohet në buxhetin e saj nga qeveria qëndrore dhe donatorët. 65 milion euro të buxhetit të bashkisë shkojnë për pagat e administratës (8400 punonjës) duke marrë më shumë se gjysmën e parave që vilen nga taksat. Fondi i investimeve publike kushton mesatarisht 100 milion euro në vit, duke patur një raport të ulët me shpenzimet e përgjithshme të buxhetit dhe këtu natyrshëm shtrohet pyetja se si do të menaxhonte veten bashkia nëse nuk do ndihmohej nga pushteti qëndror? Belind Këlliçi Nëse kandidati i koalicionit “Bashkë Fitojmë” ka një avantazh në përballjen me premtimet e bëra pasi nuk i kërkohet një bilanc, sfida më e madhe për të cilën ai duhet të bindë qytetarët është se me çfarë burimesh do të plotësojë premtimet?! Gjysma e shpenzimeve të bashkisë varen nga qeveria dhe siç na ka mësuar shpesh e shkuara, partitë kundërshtare merren më shumë me bllokimin e projekteve se me zbatimin e tyre. Fushata e Belind Këlliçit deri tani ka dy gjëra të realizueshme: shtimin e zonave të gjelbra, për të cilat më shumë se para duhet vullnet dhe vizion; dhe ngrirjen e lejeve të ndërtimit në qendër dhe Parkun e Liqenit Artificial. Kjo e fundit sërish mund të dublohet nga Këshilli Kombëtar i Territorit, por nëse kontestohet në gjykatë nga ana e pushtetit vendor, vështirëson procesin e marrjes së lejes. Të gjitha premtimet e tjera mund të jenë të realizueshme, por mbreti i të gjithë kohëve është “paraja”, ndaj ku do të gjenden 68 milion që përmban plani i premtive elektorale të Belindit për ulje taksash, transport falas dhe ndihmë për familjet që nuk kanë akses në sistemin e edukimit të fëmijëve? Transporti publik falas Një nga pikat më të njohura të programit të Këlliçit që do t’i ofrojë qytetarëve të Tiranës është transporti falas. Kjo politikë edhe pse në thelb njihet si politikë e majtë, më shumë se sa përpiqet të japë zgjidhje në transportin publik, orientohet në shkurtimin e kostove të qytetarëve. Fatura vjetore për të ofruar këtë shërbim shkon 16.5 milion euro në vit, por matjet janë bërë mbi bazën e progresionit të përdoruesve të sotëm dhe pa patur një skenar me rritjen e numrit të udhëtarëve. Nëse transporti do të jetë falas, domosdoshmërisht edhe numri i përdoruesve do të rritet, e si rezultat dhe fatura do të ishte pak më e shtrenjtë. Nga ana tjetër rritja e numrit të udhëtarëve në urbanët e kryeqytetit do të sillte përkeqësim të shërbimit, për të cilin sot ka ankesa për oraret e pritjeve apo kushteve. Në këtë pikë, kandidati duhet të sqarojë se çfarë projekti ka për të rritur cilësinë e shërbimit, kushtet brenda urbanëve, orarin e tyre, i cili varet dhe nga trafiku e mungesa e korsive të dedikuara. Për të gjitha këto, duhet një plan më i gjerë dhe investime më të mëdha se fatura 16.5 milion euro që propozohet të merret nga paratë që i shkojnë inceneratorit të Tiranës. Menaxhimi i mbetjeve Opozita ka denoncuar prej vitesh projektet e inceneratorëve dhe ka një qëndrim të prerë në fushatë Inceneratorin e Tiranës: kontrata nuk do të vazhdojë dhe koncesionari nuk do të marrë paratë për mbetjet që depozitohen aty. Realizimi i këtij premtimi lidhet ngushtë me pushtetin qëndror dhe lëvizjet që qeveria mund të bëjë në kontratën me koncesionarin duke detyruar bashkinë të çojë mbetjet aty dhe fatura të ekzekutohet nga agjencitë qeveritare. Megjithatë, në thelb kërkesa e kandaditatit është e drejtë: të frenohet rrjedhja e parave publike për një vepër që nuk ekziston. Një tjetër “kleçkë” që dëmton planin financiar të Këlliçit janë paratë e inceneratorit që do të shkojnë për transportin falas. Paratë jepen nga qeveria në formën e transfertës së pakushtëzuar sektoriale dhe nëse edhe pas zgjedhjes së tij do të vazhdojnë të jepen, atëherë ai duhet t’i shpenzojë ato vetëm për menaxhimin e mbetjeve dhe jo për sektorin e transportit. Infrastruktura arsimore Në programin e tij Belind Këlliçi premton ndërtimin e çerdheve, kopshteve dhe shkollave të reja. Shtimi i numrit të tyre bazohet te teoria ekonomike e uljes së kostos nga 4 milion euro që kushton ndërtimi i një njësie sot në 2 milion euro për objekt. Kjo pikë kërkon një sqarim më të gjerë, pasi hapësira për ndërtimin e objekteve në fushën e edukimit lidhet ngushtë me numrin e fëmijëve dhe nxënësve dhe secila tipologji do të kërkonte një faturë financiare më vete. Këlliçi ka premtuar se do të japë 10 mijë lekë të rinj për çdo familje që çerdhet shtetërore nuk ia pranojnë fëmijën për shkak të kapaciteteve të ulta. Sot nga 50 mijë fëmijë që janë të kësaj grupmoshe në kryeqytet, 12 mijë frekuentojnë ambientet publike. Fatura që duhet të paguajë në vit bashkia për 38 mijë fëmijët e mbetur jashtë sistemit publik kushton 40 milion euro në vit. Lehtësimi i barrës fiskale, tarifave dhe lejet e ndërtimit Qasja e kandaditat demokrat për të reduktuar numrin e dhënies së lejeve të ndërtimit do të reflektojë në uljen e të ardhurave në buxhetin e bashkisë së Tiranës, në një kohë që taksa e ndikimit në infrastrukurë ka peshën më të madhe të të ardhurave të bashkisë. Një tjetër premtim i tij është dhe përgjysmimi i tarifës së pastrimit, e cila është 1200 lekë në vit për familjarët duke propozuar si skenar rritjen e të ardhurave për shkak se do të zbutet informaliteti në pagesën e tyre. Ulja e informalitetit kërkon se zbën koordinim me agjencitë e pushtetit qëndror dhe rasti i Shqipërisë ka treguar se është një aksion i vështirë dhe me kosto që mund të shkaktojë plagë sociale. Një tjetër zë që do të reduktohet në të ardhurat e bashkisë është dhe vjelja me 30% e tarifës së parkimit, pasi një nga premtimet kryesore të Këlliçit është rikthimi i 30% të vendeve te komuniteti. Kjo do të ulte me 1.5 milion euro të ardhurat nga kjo tarifë. Rindërtimi dhe prishja e pallateve Nxjerrja në pah e vonesave dhe problemeve që ka patur rindërtimi i shtëpive pas tërmetit nuk është një element i gabuar në fushatën e opozitës. Procesi ka zgjatur më shumë sesa u premtua dhe do të dojë të paktën dhe dy vjet që të përfundojë. Rindërtimi ka prodhuar edhe konflikte mes bashkisë dhe banorëve të pallateve dhe premtimi i Këlliçit se nuk do të prishë asnjë pallat pa patur dakordësi të plotë është teknikisht i realizueshëm, për sa kohë qeveria do të vendosë që rindërtimin të vijojë ta zbatojë bashkia. Një pikë tjetër pikë ku përqëndrohet fushata e opozitës është tentativa e qeverisë për të audituar pallatet të vjetra dhe nëse ato do të konsiderohen të rrezikshme, do të shemben. Projekt-vendimi është inciuar nga Ministria e Infrastrukurës dhe Energjisë dhe përcakton se grupet e auditimit që do të vendosin nëse një pallat do të shembet ose jo caktohen nga bashkia, por fjalën e fundit për këtë do ta ketë Instituti i Ndërtimit që do të bëjë dhe oponencën teknike. Arti në qytet Qyteti ka nuk ka teatër (vetëm ai eksperimental), nuk ka cirk, ka shumë pak kinema e bibloteka dhe jeta kulturore e tij zhvillohet më së shumti në bare dhe ambiente që sjellin argëtimin e çmendur me muzikë dhe pije. Qëndrimi i Këlliçit për të mos vazhduar projektin e Teatrit të ri Kombëtar mund të sillte pasoja financiare për buxhetin për shkak se tenderi ka përfunduar, ndërsa përveç premtimit se teatri do të ndërtohet siç ishte duhet t’i shtohet sqarimi nëse do të ketë një teatër të ri që të akomodojë më shumë vende. Mbetet për t’u parë se çfarë do të ketë ai më tej në program për të rritur kulturën dhe eventet e artit në Tiranë. Sfidat e qytetit Uji i pijshëm Furnizimi me ujë të pijshëm i kryeqytetit është një sfidë për të dy kandidatët kryesorë të bashkisë. Tirana sot furnizohet me ujë mesatarisht për 17 orë në ditë ndërsa çmimi i ujit është rritur nga 45 në 65 lekë/m3 që në vitin 2016. Taksat e ngarkuara në faturën e ujit kanë rritur kostot për qytetarët, të cilët janë duke vuajtuar çmimet e larta bashkë me krizën e inflacionit. Një tjetër problem i rëndësishëm është cilësia e ujit ç’ka rëndon më tej kostot si për blerjen e ujit dhe për vendosjen e pompave dhe depozitave për të patur ujë 24 orë. Kjo është një sfidë për të dy kandidatët e cila kërkon formalizim, reformë, ulje të humbjeve në rrjet, investime, rregulla të forta dhe luftë ndaj lidhjeve të paligjshme të cilat kanë kosto sociale. Gjelbërimi dhe xhungla e betonit Në Tiranë është prekur nga ndërtimi edhe parku i Liqenit Artificial. Fushata për mbjelljen e pemëve ka qënë në krye të agjendës të fushatave të shkuara elektorale të bashkiakut të qytetit, por në të vërtetë nuk ka asnjë të dhënë të saktë zyrtare për numrin e pemëve që janë mbjellë vitet e fundit, apo cilësinë e ajrit që thitim në qytet. Nëse fushata e Partisë Socialiste nisi me mbjelljen e pemëve nga kandidatët për kryetarë bashkish, përfshirë dhe atë të Tiranës, hapësirat e gjelbra në kryeqytet duket se janë zvogëluar për t’ia lënë vendin xhunglës së betonit. Vetëm gjatë vitit të shkuar u miratuan 382 leje ndërtimi për sipërfaqe prej 1.8 milion metra katrorë, ndërsa çmimet e apartamenteve janë rritur ndjeshëm duke e bërë të papërballueshme blerjen e shtëpive nga shtresat e mesme dhe të varfra. Ndërtimi i kullave përqark zonave historike duke prishur trashëgiminë e qytetit ka nxitur shpesh reagime nga grupet e shoqërisë civile, por ka dhe qytetarë që i pëlqejnë ndërtesat e larta qiellgërvishtëse, të cilat mund t’i sjellin në Tiranë një copë të “ëndrrës amerikane”. Në këtë pikë kandidati socialist është i qartë: ndryshe nga premtimet e bëra në fushatën e vitit 2015, sot ai nuk është kundër zhvillimit të qytetit dhe duket se nuk do të ndalë miratimin e dhënies së lejeve të ndërtimit. Demokrati Këlliçi nga ana e tij është shprehur kundër ndërtimit në parkun e Liqenit dhe në qendrën historike të qytetit, një sprovë që mbetet për t’u parë nëse ai zgjidhet. Por pavarësisht këtij premtimi ndalja e betonizimit të liqenit nuk është e sigurtë, pasi Këshilli Kombëtar i Territorit në varësi të pushtetit qëndror mund të miratojë leje edhe pa marrë miratimin e bashkisë. Këlliçi nuk ka në programin e tij ndaljen e dhënies së lejeve të ndërtimit, çka shtimi i tyre nuk do të ndalë sërish dy probleme të mëdha që ka sot ekonomia në Tiranë: tentativat për pastrimin e parave në ndërtim (1) dhe rritjen artificiale të çmimit të shtëpive (2). Ideja e krijimit të 500 oazeve të gjelbra nëpër lagjet e kryeqytetit nuk është e gabuar. Një tablo e ngjashme ka qënë më parë në çdo qytet të vendit: përpara shtëpisë krijohet një park i vogël me pemë dhe stola ku fëmijët luajnë dhe të moshuarit pushojnë. Kjo ide nuk është as e kushtueshme, ndaj dhe mund të jetë e realizueshme për lagjet ku ende kanë mbetur zona të lira pa gropa pallatesh. Pastrimi dhe mbetjet Tirana e vitit 2023 nuk i diferencon mbetjet. Tirana i gropos mbetjet. Tirana në të ardhmen do t’i djegë ato në një incenerator, i cili edhe pse nisi të dnërtohej në vitin 2017 ende nuk ka në punë asnjë impiant të djegies, ndërsa ka marrë deri më sot 73 milion euro nga bashkia dhe ndërtuesit. Tirana nuk i menaxhon dot sot vetë mbetjet dhe ka përballë faturën e shtrenjtë 29 euro/ton të kompanisë “Integtraed Energy Bv Spv” dhe merr 15 milion eurot nga buxheti i shtetit si transfertë e pakushtëzuar sektoriale. Tirana e vitit 2023 ka arritur të ndryshojë koshat e mbledhjes së mbeturinave ku ka disa mbishkrime për llojin e mbetjeve që depozitohen, por kjo nuk zbatohet nga shumica. Disa që e bëjnë lodhen kot, sepse ato që ata ndajë me aq durim, bashkohet në makinën që grumbullon çdo ditë mbeturinat. Tirana më në fund ka arritur që në disa zona të qendrës të mos ketë kosha plehrash të hapur, por vepra kryesore ku bazohet menaxhimi i mbetjeve për 3 dekadat e tjera, inceneratori, është nën hetim nga Prokuroria e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar. Kjo kontratë implikon në total 430 milion euro fonde që do të jepen nga buxheti dhe bashkia dhe ka dëmtuar politikisht Partinë Socialiste. Në këtë pikë, kandidati demokrat ka çfarë të bëjë, por pyetjes se nëse do të jetë i aftë të prishë kontratën me inceneartorin e Tiranës nuk mund t’i përgjigjet me siguri. Transporti, trafiku, parkimi Të jetosh në Tiranë të duhen më shumë orë se më parë. Trafiku, si në çdo vend në zhvillim dhe që mirëpret shtim të popullatës ka vështirësuar jetën e qytetarëve duke i marrë atyre kohë, duke i shtuar kostot dhe shpesh pa i zgjidhur problemin e transportit. Njësoj si një dekadë më parë Tirana vazhdon t’i ketë ende këto sfida. Sot është e vështirë të nisësh ditën dhe të shkosh në punë: trafik, pritje në radhët e gjata të urbanit, bori makinash, rrugë pa trotuare stres për të parkuar. Nëse Bashkia e Tiranës tentoi të disiplinojë transportin urban, ky qëllim u izolua vetëm për një periudhë disa vjet më parë kur vendosi rritjen e çmimit të biletës nga 30 në 40 lekë. Rritja e çmimit dhe subvencioni që jep shteti për kompensimin e shtrenjtimit të naftës nuk e kanë ndryshuar kaosin e transportit urban. Një tjetër problem që lidhet me çështjen e ndotjes është edhe ai i emetimit të gazrave të karbonit të autobusëve. Deri më sot vetëm “Linja e Gjelbër” ofron autobusë elektrikë ndërsa këta të fundit janë bërë shpesh shkaktarë të aksidenteve. Në këtë kontekst edhe programi i kundërshtarit të Veliaj, Belind Këlliçit, nuk ofron zgjidhje konkrete përveç parullës për “shërbim modern të trasportit urban dhe falas”. Qyteti duket se nuk po i përmbush dhe zgjidh përfundimisht problemet kryesore të tij, qoftë për vendet e parkimeve, qoftë për transportin apo politikat në eleminimin e trafikut. Pavarësisht projekteve për nxitjen e përdorimit të bicikletave, koristë e të cilave duken se kanë komplikuar trafikun dhe vështirësuar gjetjen e parkimeve, apo ndërtimit të disa parkingjeve nëntokësore, problemet vazhdojnë të mbeten të njëjta: investimet nuk arrijnë të përmbushin nevojat e popullsisë aktuale, jo më t’i përgjigjen projeksioneve të rritjes së saj pas 1 dekade. Vazhdon të mungojë një strategji afatgjatë urbane që do të zgjidhte këto nevoja, pa bërë ndërhyrje të shpejta e eksperimentale të cilat pas disa vitesh dalin jashtë loje siç ishte dhe eksperimenti me biçikletat “Mobike”.

Veliaj vs Belind, Kush mashtron më shumë?!

Nga Ola Xama

Artikuj të ngjashëm Artikuj

102 kontejnerët me ngarkesën e errët të maskuar nën hijen e portit

Bjeshkët që marrosën turistët: Nga më e bukura Zoj, tek Xhubleta

Shqipëria 49’ nën lupën e CIA-s: Si t’i ndihmojmë grupet e rezistencës!

Silvana Braçe ekonomistja që pushtoi Skenën e Festivaleve

Ne mbushim 3 vite dhe kemi një dhuratë për ju!

51 ministrat që Edi Rama u bëri NDERIN E JETËS

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

Inva Mula: Unë sopranoja e parë shqiptare në skenat evropiane

Bjeshkët që marrosën turistët: Nga më e bukura Zoj, tek Xhubleta

102 kontejnerët me ngarkesën e errët të maskuar nën hijen e portit

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Silvana Braçe ekonomistja që pushtoi Skenën e Festivaleve

Kapodistria, kush ishte Gjon Gjika, presidenti i parë i Greqisë

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

Veliaj vs Belind, Kush mashtron më shumë?!

Nga Ola Xama

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?