SA NA KUSHTON DREJTËSIA E RE?

438.7 milionë euro janë harxhuar për drejtësinë e re nga viti 2016 kur ajo u sanksionua në Kushtetutën e Shqipërisë e deri më sot. Por si shpenzohen këto para? Rezulton se “pjesa e luanit” të të gjithë këtyre fondeve ka shkuar për paga, makina, kompjutera, zyra...dhe një pjesë fare e vogël për paisje moderne me të cilën duhet të punojnë prokurorët? Po rrogat? Njerëzit e drejtësisë, janë profesionet më të paguar sot për sot në administratën shtetërore. Gjithçka duhet të dini për shifrat monetare të sistemit të ri të drejtësisë... Reforma në drejtësi ka qënë një nga togfjalëshët më të përdorur në artikulimin publik gjatë 10 viteve të fundit. Socialistët e kishin përfshirë në programin qeverisës këtë shtyllë të re që duhej ringritur dhe këtu përqëndruan dhe të gjithë retorikën e mandatit të parë: Duhet një drejtësi e re, e pavarur dhe e pakorruptuar. Drejtësia e re që do të duhet të dënojë të korruptuarit, hajdutët, vrasësit dhe trafikantët duket se po i kushton shumë shqiptarëve, më shumë se sa para dhe fonde buxhetore të cilat janë shpërndarë në programe që nuk i dihet fillimi dhe fundi, kostoja kryesore është fatura e besimit. A po besojnë më qytetarët te reforma njësoj si në vitin që ajo o votëbesua në Kuvend dhe cila është performanca e deritanishme e institucioneve të reja? Një sondazh i Barometrit në televizionin Euroneës një vit më parë tregoi se vetëm 27.4% e qytetarëve besonin se drejtësia e re funksionon më mirë se më parë, 35.4% e vlerësonin njësoj dhe 34.8% shpreheshin se ishte më keq ose shumë më keq. E thëna me të bërën janë larg nga njëra-tjetra dhe nëse do të duhet që të japësh përshtypjet e asaj që është realizuar me reformën e re duhet të ketë dhe vlerësim të performancës së punës të çdo institucioni të ri, raport që mungon që nga viti i parë kur nisi funksionimi i tyre. Sot as Këshilli i Lartë i Prokurorisë nuk vlerëson punën e prokurorive mbi raporte performance sasiore dhe cilësore. Me përjashtim të një raporti që harton Këshilli i Lartë Gjyqësor, asnjë strukturë tjetër nuk ka vlerësim performance, jo vetëm në nivel prokurori dhe gjykatësi, por dhe në nivel institucioni. Këto të dhëna që mund të hedhin dritë dhe të ndihmojnë në përmirësimin e punës si për shpejtësinë dhe efikasitetin e drejtësisë ashtu dhe për cilësinë e një procesi, nuk janë të plota dhe është e pamundur t’i vlerësosh pa përfshirë brenda nota subjektivizmi. Ndaj i vetmi vlerësim që mund të llogaritim është ai financiar: Drejtësia e re, më e mirë, e njëjtë apo më e keqe po na kushton dyfsh më shumë! Drejtësia kushton dyfish më shumë Në vitin 2016, kohë kur parlamneti bashkoi 140 vota për të votuar ngritjen e një sistemi të ri drejtësie, buxheti i drejtësisë rregullohej me 5 nivele, ku fondet më të mëdha i merrte Zyra e Administrimit të Buxhetit Gjyqësor. Për funksionimin e gjykatave në të gjithë vendin, shteti financonte 21 milion euro në vit, 17.5 milion euro shkonin për prokuroritë, 1 milion euro për Gjykatën Kushtetuese, 660 mijë euro për Shkollën e Magjistraturës dhe 880 mijë për Këshillin e Lartë të Drejtësisë. Në total fatura për të mbajtur në këmbë sistemin e drejtësisë nuk kalonte 42 milion euro në vit dhe për vitin 2016 kosto e shtetit për të ishte 41.5 milion euro. Sot, ndarja e fondeve në buxhet bëhet për 7 nivele institucionesh, ku vetëm struktura e prokurorive bashkë me atë të Posaçme, kushton sa 90% e pagesave që jepeshin përpara reformës për të gjithë sistemin. 36.6 milion euro financohen për paga dhe shpenzime të përditshme për Prokurorinë e Përgjithshme, prokuroritë rajonale, Këshillin e Lartë të Prokurorisë dhe SPAK. Prokuroritë rajonale planfikohet që të shpenzojnë gjatë këtij viti 23.7 milion euro, 1.5 milion euro për veprimtarinë e KLP-së dhe 11 milion euro për Prokurorinë e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar. Buxheti Gjyqësor ka një shifër më të lartë, 38.3 milion euro për financimin e strukturës së gjykatave në të gjithë vendin duke përfshirë dhe ato të rretheve, shkallën e parë, apelin, të lartën dhe gjykatat administrative. Të gjithë këto struktura i kushtojnë shtetit 33.5 milion euro në vit, ku 1.6 milion euro shkojnë për Gjykatën Kushtetuese dhe 3 milion euro për Këshillin e Lartë Gjyqësor. Shkolla e Magjistraturës shpenzon 3.1 milion euro në vit, 4.7 herë më shumë se përpara reformës, ndërsa zyra e Inspektorit të Lartë të Drejtësisë që ka zëvendësuar funksionin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë kushton 2.5 milion euro në vit, afërsisht 3-fish më shumë se në të shkuarën. 5.3 milion euro në vit janë pagesa që bën buxheti për sistemin e vettingut, veprimtarinë e rivlerësimit kalimtar, atë të apelimit dhe Komisionerit Publik. Komisioni i Pavarur i Kualifikimit merr 2.6 milion euro në vit nga buxheti, Komisioni i Pavarur i Apelimit 1.9 milion euro dhe 850 mijë euro shkon për Komisionerin Publik. Kosto e buxhetit të shtetit për të mbajtur financiarisht sistemin e drejtësisë kap vlerën 85.5 milion euro në vit, nga 41.5 që ishte në vitin 2016. Pas nisjes së zbatimit të reformës së re, ngritja e institucioneve të reja e shoqëruar dhe me shtesat në pagat e magjistratëve rritet mesatarisht me 15% në vit, duke kapur një kosto totale buxhetore që prej vitit të parë të aplikimit të saj prej 445.8 milion euro. Grafik Financimi vjetor nga buxheti për institucionet e drejtësisë mln euro 2017 39.3 2018 44.9 2019 47.3 2020 66.8 2021 73.1 2022 81.8 2023 (projeksion) 85.5 80% e fondeve për paga, shumë pak për teknologji dhe pajisje 70 milion euro nga 85.5 milion që janë fondet vjetore për financimin e sistemit të drejtësisë shkojnë për pagesën e rrogave të magjistratëve në të gjithë sistemin dhe administratës mbështetëse, hetuesit, këshilltarët dhe specialistët. Pagat e larta në sistemin e drejtësisë janë shoqëruar me debate të shumta në fillim të reformës, nëse ulin ose jo korrupsionin brenda sistemit që duhet të japë drejtësi. Pas miratimit nga Kuvendi i Shqipërisë të nivelit të ri të pagave për anëtarët e Gjykatës Kushtetuese, tashmë hierarkia që dominohej në sistemin e pagave nga prokurorët dhe gjykatësit e njësisë së posaçme, kalon për trupën e kushtetueses. Paga mesatare e një gjykatësi kushtetues bëhet 644 mijë lekë, nga 326 mijë lekë që ishte më parë duke u dyfishuar. Pagat më të larta pas 9 anëtarëve të Kushtetueses janë ato të prokurorëve dhe gjykatësve në shkallët e drejtësisë që hetojnë dhe dënojnë korrupsionin dhe krimet e rënda. Prokurorët e SPAK dhe gjykatësit e GJKKO kanë një pagë mesatare 472 mijë lekë, e cila rritet deri në 510 mijë për shkak të vjetërsisë duke shkuar në 593 mijë për funksionin e kryetarit. Prokurorët e Prokurorisë së Përgjithshme dhe të rretheve paguhen 302 mijë lekë dhe antarët e trupës së KLGJ-së dhe KLP-së mes 290 dhe 310 mijë lekë. Shumica e fondeve për sistemin e drejtësisë së re, jashtë atyre të pagave, kanalizohet për shpenzime korrente ku përfshihen sisteme, letra, tonera, kancelari, karburant, pastrim dhe mirëmbajtje. Shpenzimet më të mëdha për ndërtesa buxheti i pati 5 vjet më parë përmes blerjes së godinës së re të quajtuar Poli i Drejtësisë për 12.6 milion euro ndaj Dhomës së Avokatisë. Vitin e shkuar sistemi gjyqësor ka shpenzuar 20 mijë euro për programe dhe softeëare, 2.2 milion euro për rikonstruksione të ndërtesave, 850 mijë euro për pajisje zyrash, 250 mijë euro për blerje makinash dhe 100 mijë për motorçikleta. Për 131 865 çështjet e gjykuara ku llogaritet edhe paga e magjistrateve, gjyqësori ka shpenzuar mesatarisht 170 euro për çështje. Buxhetin më të madh për pajisje dhe kancelari e dominon SPAK dhe Prokruroritë e Rretheve. Vitin e shkuar Prokuroria e Posaçme shpenzoi 1.2 milion euro për karburant, kancelari, përkthime, postë dhe letër porosi, ndërsa prokuroritë e rajonale bashkë me atë të përgjithshme shpenzuan për të njëjtat zëra 4.3 milion euro. Investimet e vetme kapitale në SPAK gjatë vitit të shkuar ishin ato të ndërtimit të laboratorit të ri teknlogjik, ndërsa prokuroritë e rretheve shpenzuan një fond me vlerë 1 milion euro për rikonstruksionin e godinave. 30% punonjës më shumë, numri në rritje Në vitin 2016 numri i punonjësve në sistemin e drejtësisë ishte 2315 individë, ku 800 prej të cilëve magjistratë të angazhuar në sistemin e prokurorisë dhe atë të gjykatave. Sot numri i personave të punësuar pranë sistemit të drejtësisë, duke përfshirë dhe organet e përkohshme të vettingut është 3430, duke pësuar një rritje me 30%. Parashikimet në buxhetin afatmesëm për pagat në institucionet e drejtësisë rriten mesatarisht me 2 milion euro në vitin 2024 dhe me 4 milion euro për vitin 2025, duke llogaritur sistemimin në vende pune të gjykatësve të rinj që kanë përfunduar Shkollën e Magjistraturës dhe studentëve që po ndjekin këtë shkollë për të plotësuar vendet vakante që janë krijuar brenda sistemit. Në Komisionin Parlamentar për Çështjet Ligjore është depozituar një paketë e cila synon të mbajë aktivë brenda sistemit të drejtësisë trupën gjykuese në të 2 shkallët e organeve kualifikuese të gjyqtarëve dhe prokurorëve, pozicionimin e këshilltarëve ligjorë të tyre në vendet e mbetura bosh në gjykata e prokurori dhe integrimin e administratës së komisioneve të vettingut brenda sistemit të ri, duke u dhënë statusin e punonjësit në systemin e drejtësisë. Grafik Numri i punonjësve në vite në institucionet e drejtësisë 2016 2315 2017 2383 2018 2488 2019 2600 2020 2960 2021 3184 2022 3342 2023 3430 Anëtarët e KLP dhe KLGJ me shofer dhe makinë personale Nëse për prokuroritë e rretheve dhe gjykatat situata me mjetet e punës, ndërtesat, pajisjet teknike dhe logjistika nuk janë në gjendjen më të mirë të mundshme, kontrasti vjen nga qeveritë e gjyqësorit dhe prokurorisë. KLGJ dhe KLP janë vendosur prej vitit 2019 në godinën e re të quajtuar Poli i Drejtësisë. Struktura administrative e tyre mbështetet me pajisje, zyra, materiale pune dhe punonjës, ku një pjesë e mirë e tyre kanë statusin e këshilltarit për çdo anëtar të këshillit. Me fondet e vendosura në dispozicion, këshillat kanë kryer blerjen e automjeteve për administratën, ndërsa kanë vendosur në dispozicion të çdo antari një makinë dhe një shofer për shoqërimin e 11 antarëve të këtyre trupave. Donacionet e huaja për reformën Që nga viti 2016 dhe deri në fund të vitit të shkuar Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë financuar me fondet e tyre 70 milion dollarë për Shqipërinë. Sipas të dhënave zyrtare që raportohen në faqen e Asistencës së Huaj, shumica e kësaj ndihme është përqëndruar në forcimin e sistemit të drejtësisë, transparencën, median dhe një pjesë më e vogël në formën e ndihmës humanitare. Fondet e dhëna nga Bashkimi Europian për reformën në drejtësi janë edhe më të larta se ato SHBA. Mesatarisht në vit ndihma për vjen nga projektet e huaja të BE-së është 100 milion euro në vit, ku vetëm nëse llogaritim fondet për programin “Sundim i ligjit dhe të drejtat e njeriut”, buxheti i dhënë nga viti 2016 deri në 2022 është 140 milion euro. Qëllimi i reformës në drejtësi është barazia dhe paanshmëria. Korrupsioni brenda sistemit të vjetër krijoi një sistem politik, ekonomik dhe social të shtrembëruar, duke i mohuar shumë njerzve jo vetëm të drejtësinë individuale, por shkatërroi konceptin e shanseve të barabarta dhe meritokracisë që ndërton një shoqëri: të pasurit fitonin gjithmonë dhe varfërit shtypeshin. Sot që vetëm nga buxheti janë derdhur 450 milion euro dhe mbi 200 milion euro nga partnerët ndërkombëtare që shtynë këtë reformë, përgjegjësia për drejtësinë e re është e madhe, sepse nuk lidhet vetëm me anën financiare por dhe me rikthimin e shpresës dhe besimit!

SA NA KUSHTON DREJTËSIA E RE?

Nga Ola Xama

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Mission Complete! Shqiponjat shtegtojnë në Gjermani

Ermal Dredha/ Vlora pret Kombëtaren t’i dorëzojë Flamurin

“Uno kryqzimo”, kush është lushnjari që bëri “Gol” me banderolën

BUXHETI MBI SHPATULLAT E QYTETARËVE

Aurora Dibra nxjerr nga “Kutia e Errët” historinë tragjike të jetës së saj

Myfarete Laze, rrëfim për një kohë të ndaluar

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Inva Mula: Unë sopranoja e parë shqiptare në skenat evropiane

“Krenaria e Kuçovës”, uzina e “shqiponjave” në qiell

Nano, beteja e një jete

Mario Ashiku, një dashuri, shanse të dyta dhe një jetë e jetuar bukur (si vetë ai)

Ismail Qemali, nga pavarësia te “Grushti i Shtetit”, E vërteta e shtetarit të parë shqiptar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?

SA NA KUSHTON DREJTËSIA E RE?

Nga Ola Xama

Mbështetni autorët dhe abonohuni në përmbajtje

Shkarko

Zblloko Artikullin

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Artikujt më të lexuar

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?