‘Peshkaqenët’ e kredive

Duket se kur vjen puna për të marrë përsipër fajin, ai gjithmonë mbetet ‘jetim’. Kështu po ndodh prej vitesh për një nga historitë më të mëdha të mashtrimit financiar me institucionin Micro Credit Albania. Por ajo që kërkohet sot është zgjidhja e mijëra problemeve që ka shkaktuar kjo skemë për qytetarët dhe veprimi i institucioneve të drejtësisë. Ishte viti 2015 kur autoritetet publike vendosën të zgjidhin ngërçin e krijuar prej vitesh në sektorin financiar. Niveli i kredive me probleme kishte kaluar 25% të totalit të portofolit, shifër shumë e lartë ku 1 në 4 lekë të dhëna hua nuk ktheheshin. Bankat vijonin politikat e tyre shtrënguese në dhënien e kredive për konsumatorët dhe bizneset, masë e cila shtrëngon kushtet për rritje ekonomike dhe rëndon xhepat e kredimarrësve me interesa. Situata kërkonte zgjidhje. Shqipëria ishte një ndër vendet me nivelin më të lartë të kredive të këqija më Europë, situatë e krijuar dhe për shkak të favorizimeve që bankat kishin bërë për një dorë biznesesh. Në 1 miliard euro kredi të këqija, 65% e kësaj shume ishin kredi e pakthyer nga 35 korporata të mëdha, pjesa e mbetur ndahej në qindramijra debitorë të vegjël, kryesisht konsumatorë. Pa bërë një analizë të saktë për përgjegjësinë që vetë sistemi bankar kishte në krijimin e kësaj situate dhe pa kërkuar përgjegjësi për të shkuarën ku pagesat e buxhetit të shtetit gati falimentuan kompanitë më të mëdha në vend duke shkaktuar një zinxhir borxhesh te furnitorët, kontraktorët dhe gjithë sistemin, synimi ishte mbyllja e shpejtë e probleme të krijuara. Dhe si u bë mbyllja? Duke fshirë nga bilancet një pjesë të kredive të këqija, në kurriz të kapitalit të aksionerëve të bankave, të cilët për shkak të sistemit të sëmurë që ngritën nuk folën apo u ankuan dhe duke shpëtuar të mëdhenjtë. Disa me ristrukturime, disa me mbyllje syri e disa të tjerë- peshq të vegjël, u bënë preja e peshkaqenëve të mikrokredive. Licensimi i institucioneve të mbledhjes së borxheve nuk ktheu para te bankat që ishin debitore, të cilat shitën kreditë për shuma të papërfillshme, por pasuroi një rrjet kompanish të cilët futën në rrjetën e tyre mijëra qytetarë. Si u shitën kreditë?! Më 18 gusht të vitit 2015 dhe 29 shtator të po këtij viti, institucioni financiar Micro Credit Albania (MCA) blen dy portofole të kredive të këqija të bankës Pro Credit dhe institucionit financiar Vision Fund me vlerë 21.8 milion euro. Për këto detyrime u paguan 637 mijë euro, ose 2.9% të shumës së borxhit. Në këtë periudhë MCA nuk kishte licencë për blerjen e borxheve, por kishte marrë licnencën më 27 shkurt të 2015-s si institucion financiar në fushën e kredidhënies. Ligjërisht dhe në bazë të rregulloreve të Bankës së Shqipërisë, ky ishte aktiviteti i vetëm që MCA duhet të ushtronte. Situata ndryshoi në mars të vitit 2016, ku Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë miratoi një rregullore të re, e cila lejoi që blerja e kredive të konsiderohej një aktivitet i kredidhënies. Kjo ishte pika e nisjes që MCA të blinte dhjetra miliona euro kredi të këqija dhe bashkë me të dhe disa institucione financiare që u licensuan në mbledhjen e borxheve. Sipas një raporti të ekzaminimit të shoqërisë MCA që ka kryer grupi i Departamentit të Mbikëqyrjes së Bankës së Shqipërisë, deri në vitin 2020 MCA rezultonte të kishte blerë një portofol me vlerë 85 milion euro duke paguar 5.2 milion euro. Shuma e paguar për këto të drejta arkëtimi ishte sa 6.2% e vlerës së huave në banka, por të ardhurat e përftuara ishin 10.7 milion euro, gati dyfishi i shumës së paguar. Inspektimi konstatoi se kishte raste ku shumat e detyrimit shtoheshin duke vendosur penalitete të padrejta, ndërsa linja e kredive të ristrukturuara të cilat ofronin pagesën e detyrimit me këste, kishin interesa të larta që shkonin deri në 25%, ose mbi 700% të vlerës së detyrimit real. Situata e krijuar pas rezultateve të inspektimit ku të gjithë treguesit e riskut që ishin objekt kontrolli rezultuan në nivelin më të lartë (4), bëri që Banka e Shqipërisë të inicionte vendosjen e një tavani sa i takon rritjes së shumës së debisë, duke mos kaluar mbi 30% të saj dhe të detyronte zbatimin ndaj kredimarrësve të normës efektive të interesit. Hetimi paralel i Ministrisë së Drejtësisë Sinjalizimet e para mbi abuzimet që ndodhnin në emër të mbledhjes së borxheve nga subjekti MCA kishin shkuar që në vitin 2018 në Ministrinë e Drejtësisë. Ankesa të shumta të qytetarëve tregonin raste se si pronat e tyre ishte vendosur nën sekuestro dhe nuk lejohej shitja apo lënia koletarel, po të mos shlyhej debia bashkë me kamata e interesa ose nëse nuk lidhej një kontratë kredie me subjektin MCA. Ministria e Drejtësisë vendosi të ngrejë një grup pune për të shqyrtuar veprimet e përmbaruesve gjyqësorë privatë, kur mëngjesin e datës 28 tetor 2019 disa persona të paidentifikuar shkarkuan 104 thasë plehrash me ngjyrë të zezë në hollin e institucionit të mbushura me dosje përmbarimoret. Shkarkimet u bënë nga 3 automjete dhe një nga shoferët që u identifikua, Gentian Kamberi, deklaroi se dosjet nuk ishin të vetat por i kishin thënë t’i shkarkonte aty. Pas nisjes së verifikimeve u konstatua se dosjet u takonin përmbaruesve me licencë të hequr Arben Meskuti dhe Aldo Daka dhe disa të tjerëve që punonin në “Shërbimin Përmbarimor Zig” dhe “STAR” sot me emër të ndryshuar ”FS”. Zyrat përmbarimore bashkëpunonin me institucionin financiar MCA. Grupi i Punës kontaktoi me bankat e nivelit të dytë, kompaninë e shpërndarjes së energjisë OSHEE, drejtorinë e Shërbimeve të Transportit Rrugor, Policinë e Shtetit, Qendrën Kombëtare të Biznesit dhe Agjencinë e Kadastrës, nga ku u gjet se mbeteshin dhe 4944 çështje përmbarimore të padorëzuara të shërbimit Zig, STAR dhe FLASH. Gjithashtu edhe materialet e thasëve ishin fotokopje dhe jo kopje origjinale siç është detyrimi për t’u dorëzuar pranë Ministrisë së Drejtësisë. Nga hetimi administrativ u gjet se kompania MCA ushtronte presion ndaj kreditorëve duke i shtrënguar marrjen e kredive pranë saj me interesa të larta, madje në disa raste kishte arritur të tjetërsonte pasuritë e tyre duke ia kaluar përmes ankandeve firmave të lidhura më të. Pronare e kompanisë MCA është Elda Ibro, ndërsa bashkëshorti i saj Olsi Ibro rezultonte pronar i studios ligjore ADCA, zyrë që ende nuk ishte licensuar nga Dhoma Kombëtare e Avokatisë por merrte tagrat e një studio ligjore duke kërkuar vjeljen e detyrimeve. Këto shqetësime dhe letrat që ADCA u dërgonte debitorëve dhe të afërmve të debitorëve vazhduan për disa vjet. Në bashkëpunim me Micro Credit Albania vepronin 3 zyra përmbarimore, Zig në pronësi të Arben Meskutit, i cili në periudha të ndryshme rezulton dhe ortak në studion ADCA, por dhe te zyra përmbarimore Flash, kompani që së fundi ishte në pronësi të mamasë së tij, Yllka Meskuti. Aldo Daka rezulton pronar i shërbimit përmbarimor “STAR” dhe ka qënë i punësuar në të shkuarën te kjo zyrë, ndërsa një dyzinë përmbaruesish të rezultonin të punësuar herë pranë studios ADCA, dhe herë pas here qarkullonin në zyrat Zig, FLASH dhe STAR. 7285 kontrata kredie janë firmosur pranë noteres Ernela Çuberi, bashkëjetuesja dhe nëna e fëmijëve të Arben Meskutit. Ministria e Drejtësisë i ka hequr liçencën Çuberit në vitin 2019, pasi aktiviteti i saj nuk kryhej në Kavajë siç ishte liçensuar, por në Tiranë. Vëllai i saj Indrit Çuberi ka qënë ortak dhe i punësuar te zyra e avokatisë ADCA dhe administrator te zyra e shitjes së pasurive të patundshme Re/Plus me emër tregtar Re/max Plus. Duke vendosur urdhra sekuestro mbi pasuri të shumta dhe duke u zgjeruar në fushën e dhënies së kredive me interesa dhe kamata të larta, ky rrjet i shtriu tentakulat dhe në përvetësimin e pasurive të qindra personave. Nga këto gjetje Minsitria e Drejtësisë dorëzoi një kallzim prej 700 faqesh në Prokurorinë e Përgjithshme 4 vjet më parë. Si detyroheshin qytetarët të futeshin në zinxhir borxhesh Sipas hetimit administrativ të Ministrisë së Drejtësisë përmbaruesit kanë mashtruar masivisht debitorët duke i ngarkuar penalitete dhe kamata të paligjshme. Nga e gjithë kjo skemë kanë përfituar zyrat e përmbarimit dhe institucioni financiar MCA. Ministria e Drejtësisë vlerëson se përmbaruesit kanë shpërdoruar detyrën, ndërsa MCA ka kryer veprën penale të mashtrimit. “ Të gjithë përmbaruesit që kanë aplikuar këtë tarifë në masën 10% më shumë se detyrimi real që ekzekutonin, vlerësohet se kanë kryer veprën penale të shpërdorimit të detyrës. Ndërsa përfituesit e këtyre aplikimeve në mashtrim të ligjit dhe mijëra qytetarëve, përfaqësuesit apo ortakët e shoqërive “Shërbimi Përmbarimor FS” dhe institucionit financiar jobankë Micro Credit Albania vlerësohet se kanë konsumuar veprën penale të mashtrimit të kryer në bashkëpunim”, thuhet në raportin e Grupit të Punës. Qëllimi kryesor ishte detyrimi i debitorëve për të hyrë në marrëveshje kredie me institucionin financiar MCA, në të kundërt, përmbaruesit nuk vepronin për të hequr sekuestron edhe kur detyrimi shlyhej. Një shembull tipik është rasti i familjes Hoxha, të cilët kishin 3 milion lekë të vjetra detyrim te banka Pro Credit, kredi që u shit tek MCA dhe për të ekzekutuar detyrimin, u bllokuan 13 mijë metra tokë në zonën e Yzberishtit në kryeqytet. Rastet kur sekuestrot hiqeshin, ishin ato kur debitori pranonte të merrte kredi te institucioni financiar MCA. Në një tjetër rast një individi i është bllokuar për më shumë se 8 vjet shtëpia, vetëm sepse i ishte ngatërruar emri si debitor për pagesën e detyrimeve të energjisë elektrike. Pavarësisht letrave të shumta që kishte dërguar, madje dhe një shkrese të dërguar në Ministrinë e Drejtësisë nga administratori i OSHEE në ato vite asnjë nga zyrat përmbarimore nuk lëvizi për të hequr sekuestron. “ Ish-përmbaruesi Arben Meskuti i “Shërbimit Përmbarimor ZiG” që prej datës 14.2.2012 mbante (dhe vijon edhe sot) të bllokuara pasuritë e paluajtshme të shtetasit F. M. dhe interesimit të këtij të fundit për të hequr masën sekuestros të vendosur gabimisht si pasojë e ngatërrimit të identitetit të tij, i përgjigjet se “Shërbimi ka shpallur falimentimin dhe nuk mund të heqin masën e sekuestros ndaj tij”. Në këtë shkresë evidentohen qartë pasojat dhe përgjegjësitë kur, ankuesi F. M., i cili është cënuar padrejtësisht, i janë mohuar të drejtat themelore të pronësisë për 8 vite rresht nga papërgjegjshmëria e një veprimi përmbarimor .” konstatohet nga Ministria e Drejtësisë. Rasti më flagrant në ato që ka zbuluar përmes ankesave dhe verifikimeve Grupi i Punës i Ministrisë së Drejtësisë ishte ai i E. R, ku nga 5 milion lekë të vjetra kredi e mbetur pa u shlyer në bankan Pro Credit, detyrimi iu rrit në 7.3 milion lekë për të marrë dhe përfundoi duke marrë disa kredi të tjera pranë MCA, të cilat në fund kapën vlerën 20 milion lekë të vjetra, 4 herë më shumë se detyrimi fillestar. Dorëzimi i kallzimit në Prokurorinë e Përgjithshme dhe ankesat e shumta që u depozituan në Bankën e Shqipërisë detyruan sërish Departamentin e Mbikëqyrjes që të ushtronte një tjetër kontroll në subjektin MCA. Raporti konstatonte se disa rekomandime të lëna nga inspektimi i parë ishin plotësuar, por çështje të tjera thelbësore nuk ishin adresuar. Pas gjetjeve, banka qëndrore merr vendimin për t’i pezulluar licencën në dhënien e kredive subjektit MCA, veprim që nuk e ndërgjegjësoi, por e fokusoi në një tjetër drejtim: atë të marrjes së pronave të debitorëve. Tjetërsimi i pronave Një hetim i nisur nga Prokuroria e Tiranës ka konstatuar se subjekti MCA me ndihmën e përmbaruesve privatë ka zhvilluar ankande për shitjen e pasurive të patundshme pa vënë në dijeni debitorët. Veprimet janë kryer në masë për shumë pasuri duke vënë në pikëpyetje kohën për leximin e dosjes, kryerjen e procedurave dhe realizimin e shitjeve, por sipas asaj që kanë thënë përpara autoriteteve të drejtësisë përmbaruesit e pyetur, vula e tyre ishte lënë me qira pranë shoqërisë MCA. Ekspertët vlerësues të pasurive të patundshme që ishin në emër të debitorëve të bankave (kredi tashmë të blera nga MCA), vlerësonin vlera të ulta të pasurive dhe më pas përmbaruesit bënin shpalljen e pronës në ankand pa vënë në dijeni palën debitore. Duke përfituar nga dispozitat e Kodit të Procedurës Civile i cili lejon zhvlerësimin deri në 50% të vlerës së pasurisë në ankandin e tretë, pronat bliheshin nga MCA. Prokuroria e Tiranës dhe Banka e Shqipërisë ka gjetur se jo të gjitha asetet e shitura janë regjistruar në emër të subjektit MCA, ndërsa dyshimet për zhvillimin në masë të ankandeve ‚fiktive‘ janë ngritur disa herë përmes ankesave të qytetarëve në gjykata, Ministrinë e Drejtësisë dhe Prokurori. Përgjegjësia e guvernatorit Gent Sejko Porkuroria e Tiranës ka vendosur që të dërgojë në SPAK dosjen e subjektit MCA, duke e konsideruar këtë skemë si një mashtrim financiar në kuadër të grupit të strukturuar kriminal dhe kërkon hetimin e përgjegjësive të guvernatorit të Bankës së Shqipërisë Gent Sejko në lidhje me veprimet e marra për licensimin e subjektit dhe lejimin e skemës së mashtrimit. Sipas hetimeve të kryera nga prokurori i Tiranës Leonard Filopati, rezulton se me anë të veprimeve konkrete dhe mosveprimeve guvernatori Sejko ka lehtësuar veprimtarinë e subjektit MCA në kundërshtim me ligjin, duke nisur që me licensimin e saj, pasi në fakt do të duhet të kishte marrë masa penalizuese kur MCA bleu kreditë, kur kjo ndalohej. Prokuroria ka konstatuar se se jo vetëm nuk janë marrë masa penalizuese ndaj këtij subjekti, por janë krijuar kushtet që subjekti të merrte licenca më të rëndësishme siç ishte licenca për dhënien e kredisë. Prokuroria citon në relacionin shpjegues të hetimeve se është gjetur dhe një email i dërguar në adresë të guvernatorit Sejko nga pronari i kompanisë MCA, ku i kërkohet që masat e marra ndaj subjektit të mos bllokojnë aktivietin e subjektit. „Në datën 14 dhjetor 2022, ortaku i subjektit Micro Credit Albania i është drejtuar Guvernatorit të Bankës së Shqipërisë me një mesazh elektronik, ku parashtrohen përpjekjet e kryera për realizimin e rekomandimeve, si dhe kërkohet që të merren në konsideratë masa alternative, të tilla që të mos bllokojnë tërësisht aktivitetin e subjektit“, konstatohet në relacionin e hetimeve. Prokuroria vëren se Banka e Shqipërisë nuk ka marrë asnjë hap konkret për të monitoruar blerjen e kredive dhe mënyrën e ekzekutimit të tyre dhe pse kishte vite që këto problematika ishin denoncuar nga qytetarët. Sipas organit të akuzës, në kohën që mijëra qytetarë kishin rënë pre e abuzimeve, autoriteti i vetëm i që mund të ndalte subjektin ishte banka qëndrore dhe guvernatori, si institucion që jep dhe revokon licencat. Sipas raportit të Ministrisë së Drejtësisë numri i qytetarëve të prekur arrin në 17 mijë, ndërsa dosje në proces aktualisht nga MCA janë 20 mijë. Të dhëna të sakta për familjet e prekura nuk ka, por nga portofoli i kredive të blera nga MCA projektohet që të jenë afërsisht 50 mijë qytetarë që janë kontaktuar nga kjo kompani. Dorëzimi i padisë së parë në Prokurorinë e Përgjithshme nga Ministria e Drejtësisë në shkurt të vitit 2020 mbetet ende nën hetim. Dosja u dërgua në SPAK për t’u hetuar skema e mashtrimit si grup i strukturuar kriminal por u kthye pas për moskompetencë. Fati i këtyre hetimeve ende nuk dihet, ndërsa një hetim i nisur nga një tjetër prokuror i Tiranës pas disa kallëzimeve të qytetarëve ka dërguar sërish skemën në duart e Prokurorisë së Posaçme. Miliona euro në bankë, të lumtur në Francë Inspektimi i Departamentit të Mbikëqyrjes të bankës qëndrore në vitin 2020 gjeti se shoqëria MCA nuk zbatonte rregullat e kontrollit financiar, nuk analizonte aftësinë paguese të kredimarrësve dhe institucioni ishte i licensuar për mbledhjen e borxheve, por shfrytëzonte këtë situatë për të dhënë kredi. Kompania nuk regjistronte në bilanc një pjesë të pronave që merreshin nga proceset përmbarimore dhe janë gjetur se në llogarinë personale të pronares së MCA Elda Ibro gjenden 3.3 million euro, ndërsa një shumë prej 570 mijë euro i janë tranferuar Arben Meskutit, pronar i ish-shoqërive përmbarimore Zig dhe Flash që kanë ndihmuar në ekzekutimin e kredive të këqija subjektin MCA. Dhënie të kredive subjekteve të lidhura me MCA- Zig, Flash, ADCA dhe Reborn janë konstatuar dhe nga ekzaminimi i bankës qëndrore, ndërsa kreditë nuk janë kthyer. Në këto shoqëri është konstatuar se personat e lidhur janë Arben Meskuti dhe Olsi Ibro, bashkëshorti i pronares së MCA Elda Ibro. « z. Meskuti ka blerë dhe shitur disa herë aksionet pa sens ekonomik », konstatohet në raportin e Departamentit të Mbikëqyrjes. Prokuroria dyshon se lëvizja të tilla kanë patur si qëllim shmangien e pagesës së tatimit mbi fitimin, ku si divident janë ndarë vetëm 1.36 milion euro, shumë më e ulët se fitimi real. « I janë marrë shpjegime shtetasit Arben Meskuti në lidhje me blerjen e aksioneve tek kjo shoqëri dhe nuk është shpjeguar arsyeja si dhe detajet e kërkuara nga ana e organit procedues për mënyren se si u vu në dijeni që kjo shoqëri shiste aksionet. E njëjta situatë është evidentuar dhe në deklarimet e marra nga shtetasit Alban Kote dhe shtetasit Saimir Hajdari. Nga veprimet e sipërcituara lindin dyshimet se lëvizjet e kryera në këtë shoqëri ishin fiktive dhe se shtetasit e lartpërmendur ishin përdorur si « Presta Nome », thotë Prokuroria e Tiranës. Në bazë të verifikimeve të autoriteteve të drejtësisë rezulton se znj.Ibro jeton prej disa muajsh jashtë Shqipërisë, ndërsa lëvizjet e llogarisë bankare i kanë bërë hetuesit të dyshojnë se vendi ku ndodhet është Franca për shkak të disa pagesave që ka bërë për të paguar qiranë.

Nga Ola Xama

Artikuj të ngjashëm Artikuj

102 kontejnerët me ngarkesën e errët të maskuar nën hijen e portit

Bjeshkët që marrosën turistët: Nga më e bukura Zoj, tek Xhubleta

Shqipëria 49’ nën lupën e CIA-s: Si t’i ndihmojmë grupet e rezistencës!

Silvana Braçe ekonomistja që pushtoi Skenën e Festivaleve

Ne mbushim 3 vite dhe kemi një dhuratë për ju!

51 ministrat që Edi Rama u bëri NDERIN E JETËS

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

Inva Mula: Unë sopranoja e parë shqiptare në skenat evropiane

Bjeshkët që marrosën turistët: Nga më e bukura Zoj, tek Xhubleta

102 kontejnerët me ngarkesën e errët të maskuar nën hijen e portit

PORTO PALERMO, Ferri i të internuarve në Kalanë e bukur të Vasiliqisë

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

Lojrat Olimpike gradojnë dy rusë në “Kolonelë” shqiptarë

Kontaktet

Kategori

Mirëse u ktheve!

Hapni një llogari të re!

Merrni fjalëkalimin tuaj

Je i sigurt që dëshiron ta zhbllokosh këtë artikull?

Are you sure want to cancel subscription?