ALTIN DUMANI, frika e të mbeturit vetëm

Profili i 47 vjeçarit që një muaj më parë mori detyrën e vështirë të drejtuesit të SPAK. Babai i dy vajzave ka mbi vete sytë e gjithë shqiptarëve që presin prej tij rezultate. Kërkojnë prej tij të shkojë tek e vërteta dhe jo të gjejë medoemos viktimat; kërkojnë prej tij t’i shërbejë ligjit dhe jo qëllimeve okulte të palëve të ndryshme; kërkojnë prej tij, t’i qaset detyrës së vet me përulësi dhe ndershmëri. Dhe nëse i ka të gjitha këto cilësi, peshqit e mëdhenj do ta kenë shumë të vështirë t’i shmangen rrjetës së drejtësisë. Ishte një student i ri i sapodiplomuar kur për herë të parë hyri në një zyrë shteti. Djaloshit të ri nga Shupenza e Dibrës, i qëlloi të ushtronte detyrën e tij të parë publike me ligjin, në qytetin e Sarandës, ku e filloi nga gjërat më të thjeshta, oficer i policisë gjyqësore, në vitin 1999. Jeta në Sarandën e atyre viteve nuk ishte e thjeshtë për një oficer që do të merrej me krimin. Qyteti më jugor i vendit, si dhe gjithë vendi, sapo kishte dalë nga një “luftë civile” dhe dosjet ishin të panumërta. Ngjarje dhe personazhe kishte plot, të reja dhe të vjetra. Ka tipare pozitive të personalitetit, sikurse edhe tipare të errta, sqarojnë psikologët në studimet e tyre. Ka njerëz që kanë një personalitet “vetëefikas” – janë ata që punojnë për të mirën e tyre personale e që ndryshe u themi “egoistë”; ka të tjerë me personalitet vetëmonitorues – e ndryshe këta janë tipat që skicohen se shkojnë ‘andej nga fryn era’; ka të tjerë me personalitet makiavelist sipas parimit “qëllimi justifikon mjetin”; por ka edhe një kategori të njerëzve me personalitet pro-aktiv dhe këtu përfshihen njerëzit që janë shumë të aftë të përjetojnë të gjitha sfidat. Altin Dumani e gjeti veten tek këta të fundit: Me pasionin e një të riu që do të vendosë rendin dhe drejtësinë, tipari kryesor që e karakterizonte dukej se ishte qetësia. “Merre me qetësi” i thoshte vetes duke krijuar bindjen se një i ri si ai, kishte shumë shkallë për të ngjitur përpara. Një situatë e re Plot pas 23 vitesh nga detyra e parë publike, afërsisht pas njëçerek shekulli, duke ngjitur shkallët një nga një, kishte krijuar aleanca të reja, por kishte forcuar mirë të vjetrat. Kishte ndërtuar një jetë të qetë, ishte marrë me dosje të rëndësishme; nuk ishte përfolur ndonjëherë për korrupsion dhe kishte bërë gjithçka që kishte në dorë, (me qetësinë që dikur i kishte folur vetes), për të fituar besimin e ndërkombëtarëve. Gjatë këtyre viteve, kishte gjetur kohën të ndërtonte familje. Eshtë baba i dy vajzave, njërën prej të cilave e ka studente jashtë vendit. Në 16 dhjetor 2022, u drejtua në sallën e mbledhjeve të Këshillit të Lartë të Prokurorisë ku parashtroi platformën e tij se pse donte të ishte në krye të SPAK – prokurorisë antikorrupsion ndërtuar me drejtësinë e re pas 2016-ës. Pasi mbaroi parashtrimin e platformës para anëtarëve, nxitoi të hipte në makinë dhe të shkonte në shkollën e vajzës së tij të vogël. E mori nga shkolla dhe shkoi në shtëpi. Aty mori vesh se ishte zgjedhur Kryeprokurori i ri i SPAK. Bashkëshortja Alketa, dhe disa familjarë të tij e prisnin në shtëpi ndërsa vinte nga “provimi”. Dhe për ish-përkthyesen e dikurshme të prokurorisë, sot një pedagoge në auditore studentësh, jeta do të ndryshojë njësoj. Alketën e njohu pas viteve 2000 kur erdhi në Tiranë, në korridoret e institucionit të akuzës. Ajo ishte një vajzë e re nga Zagoria e Gjirokastrës që e gjeti shumë shpejt veten mes dosjesh plot sekrete pasi punonte aty si përkthyese e gjuhës angleze. Dhe siç puna i kishte shkuar në skaje të ndryshme, (ai një djalë nga Dibra që filloi punën në Sarandë e më vonë shkoi prokuror në Tropojë), ashtu i ra fati të zgjidhte edhe historinë familjare, duke marrë një vajzë nga Zagoria, dukshëm skaji më jugor i vendit. Dhe shumë shpejt pas martesës, u bënë prindër të dy vajzave, ku e vogla gjendet sot përballë një realiteti të ri, me bodigardë vërdallë e me një makinë që e pret tek dera e shkollës sapo të mbarojë mësimin për ta çuar drejt e në shtëpi. “Ai e mësoi lajmin e zgjedhjes në krye të SPAK nga televizori, – thotë një i afërm i tij, – dhe më pas erdhi Garda dhe e mori në mbrojtje”. Përveç pritshmërive të mëdha, nuk do të ndryshojë shumëçka në oraret e punën e tij. Sepse 47 vjeçari, në 23 vitet e punës së vet është një prokuror që e fillon ditën e punës në orën 07.15 të mëngjesit në zyrë, e del prej andej kur akrepat kalojnë 19.00 e mbrëmjes. Të njëjtën rutinë mes dosjesh mban edhe të shtunave. Të dielave herë punon pjesërisht, e herë të tjera ia kushton familjes. Këtë lloj tipi prokurori, (pa kompromise të tjera), evidentoi ambasadorja Amerikane Juri Kim, që e zgjodhi si kandidat që në krye të herës, pavarësisht se në artikulimin publik kërkonte një garë të ndershme dhe të hapur, pa ndërhyrjen e faktorëve të tjerë dhe këtu, të gjithë besuan dhe menduan se e kishte shigjetimin e saj drejt kryeministrit Edi Rama. Tani që ka kaluar një muaj nga zgjedhja e tij në krye të prokurorisë së posaçme SPAK, Altin Dumani, në ato pak fjalë që thotë, tregon se kjo është një “jetë e re”. “Shumë gjëra kanë ndryshuar për mua dhe familjen, - shprehet ai, – por familja më ka mbështetur në çdo moment. Sepse pa mbështetjen e tyre nuk do ta kisha pranuar këtë sfidë”. Deri në momentin e zgjedhjes në krye të SPAK, jeta e Dumanit ishte e një prokurori që kohën më të madhe e kalonte në zyrë pa shumë takime, e duke evituar daljet në publik. Ishte parë shumë rrallë jashtë godinës së xhamtë të prokurorisë. Karriera e Dumanit Në vjeshtën e 1999 nisi detyrën si oficer gjyqësor në Sarandë. Dy vite më vonë, u emërua prokuror rrethi në Tropojë, por atje, për të shumë shpejt nisën problemet. Ndaj u komandua në Prokurorinë e Përgjithshme, ku dosja e parë që mori në duar ishte ajo ndaj Arben Grorit, një dosje e nxehtë për kohën, (Arben Grori, 52–vjeçar, emër i njohur për drejtësinë vuan dënimin për dy vepra penale, një dënim për vrasje në Milano dhe në Shqipëri për trafik droge). Në 2002 u emërua prokuror në Prokurorinë e Tiranës. Pa mbushur as 24 muaj në këtë detyrë, ai ngjit shkallët e karrierës, pasi më 1 janar 2004 emërohet në Prokurorinë për Krime të Rënda, ku hetoi dosje të rëndësishme. Në 2007, mori drejtimin e Njësisë Task-Forcë pranë Prokurorisë së Tiranë, strukturë e cila kishte fokus hetimin e korrupsionit në nivele të larta. Struktura asokohe kishte mbështetjen e pakursyer të amerikanëve dhe rezultatet ishin shpresëdhënëse. Në vitin 2010, Altin Dumani u promovua në Prokurorinë e Apelit të Tiranës ku qëndroi për afro një dekadë. Në fillim të 2019 u komandua si drejtues i Prokurorisë së Apelit për Krime të Rënda. Ai e kaloi pa probleme procesin e vettingut. Në korrik 2019, kur u përball më Komisionin të Pavarur të Kualifikimit, prokurori belg Theo Jakobs, përfaqësues i Operacionit Ndërkombëtar të Monitorimit ju drejtua Dumanit më këto fjalë: “Kam marrë pjesë në 25 çështje dhe kjo është hera e parë që s’kam asnjë pyetje. Zoti Dumani qenka me fat”. Pasi kapërceu me lehtësi filtrin e trefishtë të kontrollit, kandidoi për drejtues të SPAK pas krijimit të institucionit, por nuk u zgjodh në detyrë pasi në 2019 garën e fitoi prokurori Arben Kraja, për të cilin tha se kishte vlerësime, sepse siç e shpjegoi ai më vonë, “është e vështirë të ndërtosh një shtëpi nga themelet”. Altin Dumani është tani në kulmin e karrierës së vet. Arriti të bënte realitet ëndrrën e tij. Sytë e shqiptarëve të etur për drejtësi janë drejtuar kah tij. Vetë Dumani të lë të kuptosh se ka vendosur të “jetë i drejtë edhe nëse do të mbetet vetëm”. Koha do ta dëshmojë. Sfida e re, çfarë pret Dumani Që mund të mbetet vetëm krijon një lloj bezdie tek prokurori i ri, por siç e shpreh dhe vetë, nuk e ka frikë këtë gjë. Sepse siç shkruan Jules Renard, (shkrimtar i njohur francez që u shua në moshën 46 vjeçare në 1910) “nëse ke frikë nga vetmia, mos u përpiq të jesh i drejtë”! “Kjo është një shprehje që më përfaqëson mua, – thotë në një bisedë Altin Dumani. - Aty gjej veten, si njeri dhe si prokuror”. E thënë kështu të duket se lideri i SPAK-ut po ndjen një dimër të madh rreth vetes. Një “dimër” që mund ta lërë vetëm. Sepse është sfidë e vështirë të hetosh “peshqit e mëdhenj” të krimit e korrupsionit, në një vend ku krimi dhe korrupsioni është shtrirë në çdo qelizë të shoqërisë. Nevojitet kurajë dhe integritet për të vënë prangat në duart e politikanëve të korruptuar, që deri më dje konsideroheshin si të paprekshëm. Kjo është sfida e Altin Dumanit. Kush është peshk i madh për ju? – e pyet një gazetar drejtuesin e ri të SPAK në takimin e fundvitit. “Gjithkush që arrij të “mbërthej” me prova”, përgjigjet ai. Është fjalëpak. Përpiqet të jetë i kujdesshëm, që të mos lërë asnjë shteg për diskutim. E as t’i “shpëtojë” ndonjë detaj i çështjeve që SPAK-u ka nën hetim. “Është herët për të folur. Duhet të flasin rezultatet”, thotë në bisedë. “Altini e ka pasion profesionin dhe karrierën! Eshtë profesionist dhe përgatitet ta mbarojë mirë atë që bën, flas për çështjet që heton e mbron! I pëlqen të marrë ngarkesë për çështje me impakt”, thotë një prej miqve të tij. Por, sigurisht ai e ka një shqetësim. “Kam vetëm një merak që duke pasur shumë pasion, mund të gabojë në vleresimin e çështjeve të caktuara dhe ndonjë faktori do t’i pëlqejë kjo gjë. E këtu e kam fjalën për politikën. Nganjëherë, jo çdo çështje është e qartë”, thotë vetë Dumani. “SPAK është ngarkuar me pritshmëri dhe shpresoj që të mos ndikojë shumë kjo gjë, që të jetë nën presion për të bërë gjëra, pasi në situatën kur mund të punojë i qetë, Altini bën gjëra të mira dhe të forta”, sqaron miku i kryeprokurorit të ri të SPAK. Gara me mikun prokuror Altin Dumani erdhi në krye të strukturës së posaçme kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar me 5 vota në favor të kandidaturës së tij, në kulmin e një konflikti mes Ambasadores Amerikane Yuri Kim e kryeministrit të vendit, Edi Rama. Diplomatja e lartë amerikane këmbënguli që procesi të ishte i pamanipuluar dhe i pandikuar nga ata që donin të kufizonin hetimet. Ndërsa kryeministri iu kundërpërgjigj se “Kreun e SPAK s’e zgjedh as qeveria, as foltorjavulorjafallxhorja, as ambasada jo e jo, po një institucion i quajtur Këshilli i Lartë i Prokurorisë, që varet vetëm nga anëtarët e vet!” Por a ndihet ai i paragjykuar? Preferon të mos japë asnjë përgjigje, teksa thotë se është i fokusuar vetëm tek rezultatet e punës së SPAK. Në fakt, për të nuk ishte një garë e lehtë. Sepse njëri prej dy rivalëve ishte Adnand Xholi, një prokuror karriere, por njëherazi dhe një prej miqve më të mirë të tij. “U ndjeva në parehati, kur kandiduam përballë njëri-tjetrit. E kam përgëzuar dhe kam inkurajuar atë dhe veten”, thotë Dumani, teksa shprehet më tej se “gara ishte e pastër”. “Më arrestoni dhe mua, nëse ju dal në dosje” Për njeriun që i është besuar drejtimi i SPAK, nuk kanë rëndësi emrat apo pozicionet. Për të rëndësi ka vetëm të sigurojë prova ndaj gjithkujt të shkel ligjin, qoftë ai edhe njeri me pushtet. E këtë e sqaroi përpara KLP-së. “Në zyrën time erdhi një rast kur një hetues relatoi një emër të caktuar. Shprehimisht ka qenë kjo që i kam thënë: Unë pres që ti nesër të vish të më arrestosh mua në zyrë, nëse emri im del aty. Unë e kam pasion punën që bëj”. Përgjigja e tij ishte një garanci për hetuesin që të vijonte punën, pa u ndikuar apo intimiduar nga njerëzit me pushtet. Sot, 3 vite pas krijimit SPAK ka në duar dosje të nxehta, që prekin politikanë të lartë. Prekin interesa të larta. Por, ligji thotë se prokurori është i pavarur të veprojë, se është zot i dosjes. Si do të mundet Altin Dumani t’i bindë kolegët të jenë të drejtë? Të godasin pamëshirë të korruptuarit? “Mendoj se ka mekanizma”, thotë drejtuesi i ri. “Prokurorët kanë afate për të përfunduar hetimet. Nëse shkelin afatet, kjo është shkelje e ligjit. Si drejtues, duhet të më raportojnë për afatet. Nëse i shkelin, ligji parashikon masa” thotë i prerë Altin Dumani. “Pavarësia e prokurorit nuk do të thotë papërgjegjshmëri. Nëse nuk jam dakord me vendimmarrjen e prokurorit për një çështje konkrete nxjerr udhëzime jodetyruese që bëhen pjesë e fashikullit dhe do të shqyrtohen nga gjykata” thotë Altin Dumani që kërkon të shfrytëzojë çdo hapësirë ligjore për tia dalë në krye në këtë mandat të tijin tre vjeçar. Me sytë nga Altini 1095 ditë për të drejtuar një institucion janë shumë. Por mund të jenë edhe shumë pak si afat kohor kur ke dosje të mëdha përpara. Ka procese që njohim në Shqipëri që kanë zgjatur me procedura hetimore me vite e vite të tëra. Altin Dumani e ka marrë stafetën e vet 3 vjeçare. Sytë e të gjithëve janë drejtuar nga ai duke shpresuar shumë, qoftë edhe në daljen prej ngërçit të mosbesimit që përfshiu opinionin publik për punën e Prokurorisë së Posaçme pasi në mandatin e saj të parë nuk pati ndonjë rezultat të bujshëm. Ndaj të gjithë presin shumë nga Altin Dumani. Sepse kërkojnë prej tij një lojë të ndershme që të garantojë siguri për qytetarët; kërkojnë prej tij të shkojë tek e vërteta dhe jo të gjejë medoemos viktimat; kërkojnë prej tij t’i shërbejë ligjit dhe jo qëllimeve okulte të palëve të ndryshme; kërkojnë prej tij, t’i qaset detyrës së vet me përulësi dhe ndershmëri. Dhe nëse të gjitha këto janë cilësi të një prokurori, peshqit e mëdhenj do ta kenë shumë të vështirë t’i shmangen rrjetës së drejtësisë. Familja Siç puna i kishte shkuar në skaje të ndryshme, (ai një djalë nga Dibra që filloi punën në Sarandë e më vonë shkoi prokuror në Tropojë), ashtu i ra fati të zgjidhte edhe historinë familjare, duke marrë një vajzë nga Zagoria, dukshëm skaji më jugor i vendit. Dhe shumë shpejt pas martesë u bënë prindër të dy vajzave, ku e vogla gjendet sot përballë një realiteti të ri, me bodigardë vërdallë e me një makinë që e pret tek dera e shkollës sapo të mbarojë mësimin e për ta çuar drejt e në shtëpi. Kontroll prokurorëve “Prokurorët kanë afate për të përfunduar hetimet. Nëse shkelin afatet, kjo është shkelje e ligjit. Si drejtues, duhet të më raportojnë për afatet. Nëse i shkelin, ligji parashikon masa. Pavarësia e prokurorit nuk do të thotë papërgjegjshmëri. Nëse nuk jam dakord me vendimmarrjen e prokurorit për një çështje konkrete nxjerr udhëzime jodetyruese që bëhen pjesë e fashikullit dhe do të shqyrtohen nga gjykata” Përplasja Altin Dumani u zgjodh në krye të SPAK, në kulmin e një konflikti mes Ambasadores Amerikane Yuri Kim e kryeministrit të vendit, Edi Rama. Diplomatja e lartë amerikane këmbënguli që procesi të ishte i pamanipuluar dhe i pandikuar nga ata që donin të kufizonin hetimet. Kryeministri iu kundërpërgjigj se “Kreun e SPAK s’e zgjedh as qeveria, as foltorjavulorjafallxhorja, as ambasada jo e jo, po një institucion i quajtur Këshilli i Lartë i Prokurorisë, që varet vetëm nga anëtarët e vet!”

ALTIN DUMANI, frika e të mbeturit vetëm

Nga Klodiana Lala

Artikuj të ngjashëm Artikuj

Gratë që tradhëtuan “Rilindjen”

Mario Ashiku, një dashuri, shanse të dyta dhe një jetë e jetuar bukur (si vetë ai)

Perëndesha Shqiptare e Spiunazhit botëror, historia e panjohur e Zejnep Vlorës

Misioni i (pa) mundur, rrëfehet Edi REJA: Ju tregoj Shqipërinë time

KRIZA e BABAGJYSHIT

Nga xhamia e tabakëve për t’i rënë me grusht Berishës, kush është agresori i 6 dhjetorit

Artikujt më të lexuar

Gjergj Luca, kryeoligarku i Shkrimsit, rebeli që grisi diplomën për t’u bërë biznesmen

JETA E NATËS NË VITET ’90, NGA DISKO ALBANIA DHE MARIKAJ TE BUZUKËT E PARTYT RAVE

PËR HERË TË PARË 95 vjet i “fshehur”, zbulohet fjalimi pro-komunist i FAN NOLIT